Παρασκευή 29 Οκτωβρίου 2010

Οι Γερμανοί ξανάρχονται με… ελεγχόμενη χρεοκοπία!

Στη φετινή επέτειο του ιστορικού «Όχι» του 1940, ο Έλληνας Πρωθυπουργός, όπως και οι άλλοι ηγέτες της Ευρώπης, υποχρεώθηκαν να πουν το μεγάλο «Ναι» στους Γερμανούς! Η Άνγκελα Μέρκελ, με σύμμαχο τον Νικολά Σαρκοζί, πέτυχε χθες ένα στόχο που τον περασμένο Μάιο φαινόταν πολύ μακρινός: να επιβάλλει στην Ευρώπη τους σκληρούς γερμανικούς όρους για τις μελλοντικές διασώσεις υπερχρεωμένων κρατών, που κωδικοποιούνται στην φράση «ελεγχόμενη χρεοκοπία».

Ουσιαστικά, η χθεσινή Σύνοδος Κορυφής των Βρυξελλών εξελίχθηκε σε θρίαμβο της γερμανικής διπλωματίας: οι ηγέτες των «27» συμφώνησαν –και αυτό αναμένεται να αποτυπωθεί στο σημερινό ανακοινωθέν τους-, ότι μετά το 2013 όσες χώρες ζητήσουν στήριξη των εταίρων τους για να ξεπεράσουν μια κρίση χρέους «ελληνικού τύπου» θα πρέπει να υποστούν την επώδυνη διαδικασία μιας επιβεβλημένης από την Ευρωπαϊκή Ένωση αναδιάρθρωσης χρέους, που θα περιλαμβάνει «κούρεμα» των πιστωτών και εκχώρηση της οικονομικής πολιτικής στις Βρυξέλλες –δηλαδή στο Βερολίνο.
-
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ουσιαστικά δεν είχαν πολλές επιλογές: Γερμανία και Γαλλία θα εισφέρουν το ήμισυ περίπου των κεφαλαίων στις μελλοντικές διασώσεις προβληματικών χωρών. Έτσι, Βερολίνο και Παρίσι ήταν σε θέση να κάνουν στους Ευρωπαίους εταίρους μια πρόταση που… δεν μπορούσαν να αρνηθούν, όπως θα έλεγε ο Νονός, Βίτο Κορλεόνε: «αν καθορίζουμε τους όρους της διάσωσης των προβληματικών χωρών, μετά το 2013 δεν θα υπάρχει μηχανισμός στήριξης και όσοι έχουν πρόβλημα θα φεύγουν από την Ευρωζώνη χρεοκοπημένοι»!

Ο γερμανικός ηγεμονισμός, πάντως, που για πρώτη φορά εκδηλώνεται με τέτοια ένταση στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έγινε σοβαρή προσπάθεια από το Βερολίνο να συγκαλυφθεί. Η Άνγκελα Μέρκελ φρόντισε εξαρχής να πάρει με το μέρος της τον Νικολά Σαρκοζί, ώστε η γερμανική πρόταση να πάρει «γαλλογερμανική σφραγίδα», ενώ σκηνοθέτησε περίτεχνα μια γερμανική διπλωματική «ήττα», ώστε να δοθεί η εντύπωση, ότι υπήρξε μια διαπραγμάτευση, από την οποία όλοι κάτι κέρδισαν και κάτι παραχώρησαν.

Όπως κατ’ επανάληψη έχει κάνει στο παρελθόν, η Γερμανία υπέβαλε μια ακραία πρόταση, γνωρίζοντας ότι δεν έχει γίνει πιθανότητες να γίνει δεκτή, αλλά την έθεσε στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, προκειμένου να την αξιοποιήσει ως διαπραγματευτικό χαρτί και να την ανταλλάξει με μια συμφωνία για αυτό που πραγματικά ενδιέφερε το Βερολίνο.

Η πρόταση των Γερμανών, για μια δρακόντεια αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας, που θα απαιτούσε έγκριση με δημοψηφίσματα σε αρκετές χώρες, προέβλεπε τη στέρηση δικαιωμάτων ψήφου στο Eurogroup από τις χώρες που θα ζητούσαν στήριξη του ευρωπαϊκού μηχανισμού για να αποφύγουν τη χρεοκοπία. Η πρόταση αυτή εξαρχής απορρίφθηκε από την Κομισιόν και την πλειοψηφία των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η καγκελάριος Μέρκελ την άφησε στην ατζέντα της διαπραγμάτευσης μόνο για την ανταλλάξει με μια συμφωνία για την ελεγχόμενη χρεοκοπία.

Μετά τη χθεσινοβραδινή συμφωνία των ηγετών, σήμερα αναμένεται να εκδοθεί το ανακοινωθέν, με το οποίο θα δίνεται εντολή στο μόνιμο προεδρεύοντα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τον κ. Βαν Ρομπούι, να παρουσιάσει μέσα στους επόμενους μήνες την τελική πρόταση για μια περιορισμένης έκτασης αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Συνθήκης, με την οποία θα μονιμοποιηθεί ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης των χωρών που απειλούνται με χρεοκοπία (αν κρίνει κανείς από τα spread, οι αγορές περιμένουν ότι πρώτοι «πελάτες» του μηχανισμού, θα είναι η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και ενδεχομένως η Ισπανία, ενώ η Ελλάδα θα ζητήσει στήριξη και μετά το 2013, αν αποδειχθεί ότι δεν… βγαίνουν τα κουκιά του μνημονίου).

Σημειώνεται, ότι αυτή η περιορισμένης έκτασης αναθεώρηση της Συνθήκης προβλέπεται να γίνει χωρίς τη διαδικασία της Διακυβερνητικής Διάσκεψης, αλλά με γρήγορη διαπραγμάτευση και έγκριση μόνο από τα εθνικά κοινοβούλια. Γι’ αυτό και στο Βερολίνο εκτιμούν, ότι η διαδικασία μπορεί να ολοκληρωθεί πολύ σύντομα, αν όχι πριν το τέλος Μαρτίου 2011, πάντως μέσα στο πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους.

Τη γερμανική πρόταση για το περιεχόμενο της αναθεώρησης, που αναμένεται να εγκριθεί στα βασικά της σημεία, θα παρουσιάσει σε δυο εβδομάδες ο υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλ. Αυτή θα προβλέπει, σύμφωνα με όσα έχουν ήδη διαρρεύσει, ότι:

- Μετά το 2013, οπότε λήγει η ισχύς του σημερινού μηχανισμού στήριξης για την Ελλάδα και τις αδύναμες περιφερειακές οικονομίες, μια χώρα που βρίσκεται σε κίνδυνο αποκλεισμού από τις αγορές θα μπορεί να ζητεί δανεισμό από τα άλλα κράτη μέλη της Ευρωζώνης, για να καλύψει τις δανειακές ανάγκες της.

- Τα δάνεια θα χορηγούνται σε διμερή βάση (οι Γερμανοί επιμένουν στο μεγάλο «Όχι» στην έκδοση ευρωομολόγων) και με κόστος δανεισμού, το οποίο θα υπολογίζεται με βάση το μέσο επιτόκιο δανεισμού των χωρών της Ευρωζώνης.

- Η χώρα που θα προσφεύγει στο μηχανισμό στήριξης θα αναλαμβάνει την υποχρέωση εφαρμογής συμφωνημένου προγράμματος οικονομικής πολιτικής για την περίοδο που θα στηρίζεται από τα άλλα κράτη μέλη, γι’ αυτό και δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν θα έχει τυπικά δικαίωμα ψήφου, αφού η εφαρμογή του προγράμματος θα αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση.

- Η συμφωνία χρηματοδότησης θα συνοδεύεται και από την αναδιάρθρωση του χρέους («ελεγχόμενη χρεοκοπία»), με «κούρεμα» των απαιτήσεων των πιστωτών από τον ιδιωτικό τομέα, σε ποσοστό που προσδιορίζεται με βάση σχετική πρόταση της ΕΚΤ και της Κομισιόν. Οι Γερμανοί θέλουν οπωσδήποτε να επικυρωθεί αυτή η διαδικασία με μια αναθεώρηση της Συνθήκης, καθώς υπάρχει φόβος ότι σε αντίθετη περίπτωση οι πιστωτές από τον ιδιωτικό τομέα θα αμφισβητήσουν τη νομιμότητα του «κουρέματος».

Ο Έλληνας Πρωθυπουργός ξεκαθάρισε εξαρχής, ότι η Ελλάδα συμφωνεί με τη γερμανική πρόταση για αναθεώρηση της Συνθήκης, ώστε να δημιουργηθεί μόνιμος σταθεροποιητικός μηχανισμός, αλλά ότι δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτή η πρόταση για αποβολή από το μηχανισμό λήψης αποφάσεων. Το ερώτημα είναι αν η Ελλάδα θα χρειασθεί να προσφύγει μετά το 2013 στον ευρωπαϊκό μηχανισμό, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η Ελλάδα, ακόμη και αν εφαρμόσει ευλαβικά το μνημόνιο, επιτυγχάνοντας όλους τους στόχους, θα έχει μεγάλες δυσκολίες να χρηματοδοτηθεί από τις αγορές, καθώς θεωρείται απαγορευτικά υψηλό το δημόσιο χρέος της χώρας, ακόμη και αν εφαρμοσθεί με συνέπεια το μνημόνιο.

Κρίσιμη για τα επόμενα βήματα θα είναι η επίσκεψη του Ντομινίκ Στρος Καν στην Αθήνα, τον Δεκέμβριο, αφού πλέον θα έχει διαμορφωθεί, μετά τις εκλογές, μια σαφέστερη εικόνα του πολιτικού τοπίου, ενώ θα έχει δημοσιοποιηθεί και το πόρισμα της Eurostat για το έλλειμμα του 2009. Το ΔΝΤ είναι σε αυτή την φάση πολιτικός σύμμαχος της Ελλάδας, στην προσπάθεια της κυβέρνησης να αποφύγει το σφιχτό γερμανικό «μανδύα» της ελεγχόμενης χρεοκοπίας, αλλά μετά το χθεσινοβραδινό διπλωματικό θρίαμβο της Γερμανίας στις Βρυξέλλες περιορίζονται ασφυκτικά τα περιθώρια να βρεθεί μια λύση για «ανώδυνη» επιμήκυνση του δανεισμού της χώρας, όπως αυτή που πρότεινε τον Σεπτέμβριο ο επικεφαλής του Ταμείου…
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας το κόστος της αποπληρωμής των επιτοκίων των δανείων που είχε λάβει μία ομάδα 109 δανειοληπτριών κρατών μεταξύ του 1980 και του 1986, έφτανε τα 326 δις δολάρια όταν το αρχικό χρέος ήταν της τάξης των 430 δις δολαρίων. Προσθέτοντας το κεφάλαιο που απέμενε να αποπληρωθεί, ύψους 322 δις δολαρίων, το συνολικό ποσό τόκων και κεφαλαίου ανέρχονταν στα 658 δις Παρά τις τεράστιες προσπάθειες των δανειοληπτριών κρατών να πληρώσουν τα χρέη τους, στο τέλος του 1986 κατέληξαν να χρωστούν στους δανειστές τους 882 δις δολάρια, δηλαδή περισσότερο από το διπλάσιο του κεφαλαίου που είχαν δανειστεί. Αυτό ήταν αποτέλεσμα του φαινομένου της ʽπυραμίδας χρέουςʼ που δημιουργήθηκε από τον ανατοκισμό των δανείων και από την αύξηση του Libor πάνω στο οποίο είχαν εκδοθεί τα δάνεια, εξαιτίας της αλλαγής της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ.



Το φαινόμενο της ʽπυραμίδας χρέουςʼ αποτυπώνεται και στα στατιστικά στοιχεία για το συνολικό χρέος όλων των κρατών χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων το οποίο αυξήθηκε από 1,4 τρις το 1990 σε 2,5 τρις το 2000, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις ο τόκος των δανείων που δεν πληρώθηκε προστέθηκε στο κεφάλαιο με επιπλέον χρέωση η οποία οδήγησε στην εκθετική αύξηση του χρέους.



Λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις του ΔΝΤ ότι το ελληνικό χρέος θα αυξηθεί στο 142,7% του ΑΕΠ στο τέλος του 2010 από το 111% του ΑΕΠ το Μάιο του 2010, ενώ μέχρι το 2013 θα έχει ξεπεράσει το 150% του ΑΕΠ (με την προϋπόθεση ότι το euribor πάνω στο οποίο έχουν εκδοθεί τα ελληνικά δάνεια δε θα αυξηθεί γιατί αν συμβεί το αντίθετο κανείς δε μπορεί να γνωρίζει το ύψος στο οποίο μπορεί να φτάσει το χρέος) γεννιούνται βάσιμες υποψίες πως με την έλευση του στην Ελλάδα το ΔΝΤ έφερε μαζί του και το φαινόμενο της ʽπυραμίδας χρέουςʼ.



Μέχρι σήμερα και παρά τις δραματικές προβλέψεις όλοι ποντάρουν στην απλή λογική που λέει πως εφόσον το ΔΝΤ και η ΕΕ έχουν δανείσει τα ʽχρήματαʼ τους στην Ελλάδα τους συμφέρει να κάνουν οτιδήποτε μπορούν για να τη βοηθήσουν να τα αποπληρώσει και έτσι, κατά κάποιο τρόπο, τα συμφέροντα δανειστών και δανειολήπτη έχουν μία κοινή τομή, κάτι που δημιουργεί ένα υποτυπώδες αίσθημα ασφάλεια. Σύμφωνα με πηγές εκτός Ελλάδας, ωστόσο, δεν είναι κατʼ ανάγκη αυτή η αλήθεια. Για παράδειγμα, αν και το ΔΝΤ και οι έμποροι χρέους υπολογίζουν ότι το 80% των δανείων που έχουν δώσει σε χώρες του Τρίτου Κόσμου δεν πρόκειται να αποπληρωθούν ποτέ αυτό τους αφήνει αδιάφορους και συνεχίζουν να τους δανείζουν, αρκεί να παρατείνουν τη νομική δέσμευση αυτών των κρατών και με όπλο αυτήν και το απλήρωτο χρέος να εξασφαλίζουν, μεταξύ άλλων, την αποπληρωμή των τόκων, τον έλεγχο τους και την απόκτηση των δημόσιων περιουσιακών τους στοιχείων σε τιμή ευκαιρίας.



Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές το μεγάλο κόλπο του ΔΝΤ ολοκληρώνεται με την ʽαναδιάρθρωση του χρέουςʼ του δανειστή ο οποίος όσο πληρώνει τους τόκους του εξασφαλίζει τέσσερα δώρα για τους δανειστές: α) ότι θα αποκομίζουν ένα τεράστιο κέρδος από το ολοένα και μεγαλύτερο ποσό εξυπηρέτησης των τόκων του χρέους, β) ότι θα συνεχίσουν να ελέγχουν το δανειστή και να έχουν πρόσβαση στους πόρους του σε πολύ προνομιακές τιμές, γ) ότι το κράτος δε θα πτωχεύσει και έτσι οι τράπεζες δα θα χρειαστεί να διαγράψουν το χρέος από το ενεργητικό τους και δ) ότι οι τράπεζες θα συνεχίσουν να μπορούν να χρησιμοποιούν τα δάνεια ως εγγύηση για την εξασφάλιση περαιτέρω δανεισμού σε έναν φαύλο κύκλο δημιουργίας χρήματος μέσα στο κλασματικό αποθεματικό τραπεζικό σύστημα.



Στην έκθεση του ΔΝΤ που συντάχτηκε σε απάντηση του ελληνικού αιτήματος για ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης, αναφέρεται πως ʽυπάρχουν σημαντικά ρίσκα στο πρόγραμμα χρηματοδότησης που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την δυνατότητα της Ελλάδας να ξεπληρώσει το Ταμείοʼ ενώ σε άλλο σημείο της ίδιας έκθεσης προβλέπεται ότι οι τόκοι των δανείων θα φτάσουν στο 17% του ελληνικού ΑΕΠ και στο 46% των συνολικών δημοσίων εσόδων, ξεπερνώντας το 60% των εσόδων από τις ελληνικές εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών. Με άλλα λόγια, προκειμένου να αποπληρωθεί το ΔΝΤ και οι δανειστές μας από την ΕΕ θα χρειάζονται τα μισά ετήσια έσοδα του δημοσίου γεγονός που σημαίνει πως περισσότερο από το 50% των φόρων που θα πληρώνει ο Έλληνας πολίτης (μέσα από τις αυξήσεις σε ΦΠΑ, σε πετρέλαιο, ΔΕΗ, κλπ) αλλά και των χρημάτων που θα αποκομίζονται από τις περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, θα πηγαίνει στους δανειστές για την αποπληρωμή των τόκων των δανείων των πακέτων ʽστήριξηςʼ.



Από όλα τα παραπάνω διαφαίνεται μία άλλη διάσταση της ελληνικής κρίσης χρέους μέσα από την οποία προκύπτουν και οι απαντήσεις σε όλα τα εφιαλτικά ερωτήματα σχετικά με το πώς θα πληρωθούν τα υπέρογκα ποσά στα επόμενα χρόνια με αποκορύφωμα αυτά του 2014-2015. Και η απάντηση είναι απλή: δε θα πληρωθούν.



Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, το ΔΝΤ δεν είναι εδώ για να μας βοηθήσει να πληρώσουμε το χρέος μας αλλά για να εξασφαλίσει ότι θα χρωστάμε για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.



Πάνος Παναγιώτου

χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου