100 χρόνια Κιλελέρ (Μάρτιος 1910-Μάρτιος 2010)

Το πρώτο στάδιο του αγώνα των αγροτών της Θεσσαλίας ξεκίνησε από τον θεσσαλικό κάμπο και συγκεκριμένα από τα χωριά Ζάρκο, Φαρκαδόνα, Τρίκαλα, Καλαμπάκα, Καρδίτσα, Σοφάδες και Παλαμάς. Το Κιλελέρ είναι η αιματηρή κορύφωση αυτού του αγώνα και ο Μάριος Αντύπας ο πρωτομάρτυρας της αγροτικής ιδέας υπέρ της απαλλοτρίωσης των τσιφλικιών προς όφελος των αγροτών καλλιεργητών.

Τιμώντας τους νεκρούς εκείνου του αγώνα, αλλά και τους σημερινούς αγωνιστές του αγροτικού κινήματος, παραθέτουμε κάποιες δηλώσεις πολιτικών και άλλων παραγόντων εκείνης της περιόδου. Όπως θα διαπιστώσουμε, η προκατάληψη κατά των αγροτών της Θεσσαλίας αλλά και άλλων περιοχών της χώρας μας, καθώς και η περιφρόνηση και συκοφάντησή τους, δεν έχει αλλάξει πολύ από τότε.

-Αρκετά πριν τα γεγονότα, ο «εκσυγχρονιστής» πρωθυπουργός (από το 1880 έως το 1895) Χαρίλαος Τρικούπης είχε συνταχθεί με τους τσιφλικάδες εναντίον των κολίγων, λέγοντας ότι «δεν υπάρχει αγροτικό, αλλά δικαστικό ζήτημα» και ότι αν επιβαλλόταν η διανομή κτημάτων στους καλλιεργητές «θα εκδιώξωμεν εξ Ελλάδος το χρήμα των Ελλήνων του εξωτερικού».

-Λίγο πριν από το Κιλελέρ, και όταν είχε αρχίσει ήδη η εξέγερση, ο Στέφανος Δραγούμης, πρωθυπουργός της χώρας, μιλώντας στη Βουλή, στις 5 Φεβρουαρίου 1910, έκανε λόγο για υποκινητές, παράλληλα δε δήλωνε ότι είναι αδύνατη η λύση του αγροτικού ζητήματος της Θεσσαλίας λόγω έλλειψης χρημάτων...

-Ο εισαγγελέας Γεωργιάδης, αγορεύοντας στη δίκη της Χαλκίδας, που έγινε μετά τα γεγονότα, έλεγε, σύμφωνα με τον Κορδάτο:

«Η κολιγία δεν είναι δικαίωμα ενοχικόν, εταιρεία ή μίσθωσις και συνεπώς οι κατηγορούμενοι δεν εδικαιούντο να δημιουργήσωσι ταραχάς… Θορυβώδες δε συλλαλητήριον Θεσσαλών σημαίνει απόλυσιν πέντε χιλιάδων άρκτων. Αγροτικόν ζήτημα δεν υφίσταται...Ο Θεσσαλός δεν είναι γεωργός, αλλά κτηνοτρόφος…Παρασύρεται ευκόλως. Σπαταλά την περιουσίαν του στα μανάβικα και δι’ αυτόν τον λόγον κατά την εβδομιαδιαίαν αγορά δεν ευρίσκει κανείς φρούτα. Τρώγει αχλάδια σαν γουρούνι. Υπάρχουν, βεβαίως, και καλοί Θεσσαλοί. Αλλά οι πλείστοι εξ αυτών είναι τεμπέληδες και ζωοκλέπται».

-Στη Βουλή, τον Ιανουάριο 1911, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος δήλωνε «Δεν υπάρχει συνταγματικό κώλυμα κατά της αναγκαστικής απαλλοτριώσεως των θεσσαλικών τσιφλικιών προς αποκατάστασιν ακτημόνων γεωργών και μικροιδιοκτητών». Σύμφωνα, όμως, με τον Δημήτρη Μπούσδρα, όταν ο πρεσβευτής της Τουρκίας προέβη σε διαμαρτυρία, πήρε την εξής απάντηση από τον Βενιζέλο: «Δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείτε για τας δηλώσεις μου εν τη Βουλή. Δια να γίνει απαλλοτρίωσις και διανομή κτημάτων χρειάζεται ειδικός νόμος. Τον νόμον τούτον θα αποφύγει η κυβέρνησις να ψηφίση. Αι δηλώσεις μου απέβλεπαν εις λόγους δημοσίας τάξεως. Διότι θα έδη να κατευνασθή η εξεγερθείσα γνώμη των γεωργών της Θεσσαλίας απαιτούντων την διανομήν των τσιφλικιών και διότι αι δηλώσεις μου εσκόπουν να καταστείλωσι και την παρατηρηθείσαν εξέγερσιν δια φόρον δεκάτης».

Ο θεσσαλικός κάμπος ήταν πολύ εύφορος όταν δεν κατακλυζόταν από τα νερά, αλλά ήταν και ένας τόπος άξενος, εχθρικός για τους κατοίκους και τους καλλιεργητές. Κυριαρχούσαν τα έλη με την ελονοσία να θερίζει τους αγρότες. Ο Διαμαντόπουλος γράφει: «Κι όπως εσύ ο ξένος βλέπεις αυτόν τον καραγκούνη όξω από τον οντά ξαπλωμένον να μην σηκώνει το κεφάλι ούτε για να σου πει καλημέρα, σκέφτεσαι από μέσα σου: -μωρέ τι τεμπέλης κόσμος είναι τούτος δω; Να 'ξερες πόσο άδικο έχεις…».
* Ο Νίκος Παπαδόπουλος είναι αγρότης, συνδικαλιστής, μέλος της ΚΠΕ του Συνασπισμού