Λατινική Ευρώπη

Το επιχείρημα της θεραπείας - σοκ στην Ελλάδα συνίσταται στο γεγονός της αναγκαιότητας αποκατάστασης των σοβαρών δημοσιονομικών ανισορροπιών της χώρας (δημόσιο έλλειμμα 13,6% του ΑΕΠ, δημόσιο χρέος 115% του ΑΕΠ, έλλειμμα ισοζυγίου πληρωμών 11% του ΑΕΠ κατά το 2009), προκειμένου να μην παρατηρηθεί το φαινόμενο του ντόμινο και σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Υποστηρίζεται μάλιστα ότι σε μια τέτοια περίπτωση, η Ευρωζώνη θα χρειασθεί πρόσθετα κεφάλαια 700 δισ. ευρώ, με κίνδυνο μεταφοράς του προβλήματος και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε χώρες με υψηλό χρέος, όπως η Ιαπωνία, η Βρετανία και οι ΗΠΑ.

Με άλλα λόγια, θεωρείται ότι το ισχυρό μέλλον του ευρώ και της Ευρωζώνης θα εξαρτηθεί από την επιτυχή έκβαση του προγράμματος λιτότητας στην Ελλάδα. Διαφορετικά, όπως υποστηρίζεται, οι συνέπειες θα επεκταθούν για διαφορετικούς λόγους (Πορτογαλία: έλλειμμα ανταγωνιστικότητας, Ισπανία: αρνητική εξέλιξη του ΑΕΠ, Ιταλία: υψηλό δημόσιο χρέος, Ιρλανδία: έλλειμμα ρευστότητας στις τράπεζες) και σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Όμως, η διαμόρφωση και η εφαρμογή των μέτρων λιτότητας στην Ελλάδα εκφράζουν τη μονεταριστική αντίληψη της εισαγωγής της ελληνικής οικονομίας στον «θάλαμο καταστολής», ευελπιστώντας, μάταια, την αναζωογόνηση της επενδυτικής δραστηριότητας (δημόσιας και ιδιωτικής) διαμέσου του ευτελισμού της αμοιβής του κόσμου της μισθωτής εργασίας, αντί της επιδίωξης ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας διαμέσου των δημόσιων πολιτικών και της αναδιανομής του εισοδήματος σε όφελος των δημόσιων ταμείων, των μισθωτών και της κατανάλωσής τους.

Στο πλαίσιο αυτό, η σημερινή γεωγραφία στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτυπώνει ανάγλυφα στη βάση της ιστορικής διαφορετικότητάς της τη νέα «οικονομική ήπειρο» που δημιουργείται στον πλανήτη, τη «Λατινική Ευρώπη», συγκροτημένη περιφερειακά της κεντρικής και ανεπτυγμένης τεχνολογικά και κοινωνικά Ευρώπης από τις αδύναμες παραγωγικά, τεχνολογικά και κοινωνικά χώρες της Ανατολικής και μεσογειακής Ευρώπης.

Του Σάββα Ρομπόλη, από τη στήλη "Τρίτη άποψη". 18/05/2010
Διαβάστε περισσότερα...

Αν όχι τώρα, πότε; Αν όχι εδώ, πού; Αν όχι εμείς, ποιοι;

Τα σκληρά μέτρα δεν θα επιφέρουν βελτίωση στα δημοσιονομικά μεγέθη, αφού θα οδηγήσουν σε κατάρρευση των εσόδων και σε βάθεμα της ύφεσης. Η Ελλάδα ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπη με τον εκτροχιασμό (ελεγχόμενα, με τη μορφή κάποιου τύπου ρύθμισης χρεών ή μη) εκ νέου σε λίγους μήνες.

Το οικονομικό και πολιτικό μπλοκ εξουσίας στην Ε.Ε. βρίσκεται μπροστά σε ένα δίλημμα: αλλαγή οικονομικού παραδείγματος, δηλαδή αποκήρυξη του νεοφιλελευθερισμού και υιοθέτηση κεϋνσιανών πολιτικών, όπως λένε τα εγχειρίδια αστικής πολιτικής οικονομίας για την αντιμετώπιση των κρίσεων του κεφαλαίου. Το ιδεολογικό, πολιτικό και στρατηγικό κόστος μιας τέτοιας επιλογής για τον αστισμό είναι ανυπολόγιστο: αλλαγή της νεοφιλελεύθερης αρχιτεκτονικής της Ε.Ε., του ευρώ, των πολιτικών σε όλες τις χώρες. Η άλλη επιλογή είναι να παραμείνει στο νεοφιλελεύθερο παράδειγμα και να βαθύνει την ύφεση. Η γενίκευση του ειδικού μηχανισμού -με το ΔΝΤ στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρωζώνη- αναδεικνύει την επιμονή των κυρίαρχων δυνάμεων να αξιοποιήσουν την πίεση των αγορών για την ισοπέδωση των εργαζομένων σε όλη την Ευρώπη. Επιλογή υψηλού ρίσκου μέσα στην κρίση. Ο κίνδυνος εκτροχιασμού μπορεί να αντιμετωπιστεί με ακραίες κινήσεις, ακόμη και με το σπάσιμο της Ευρωζώνης.

Στο πολιτικό επίπεδο διανύουμε μια περίοδο όπου προεξοφλείται η σαρωτική αλλαγή του πολιτικού σκηνικού. Η κρίση εκπροσώπησης εντείνεται με την οικονομική κρίση, το κεφάλαιο σπάει τη συμμαχία του με τις μεσαίες τάξεις και δημιουργείται ένα εκρηκτικό μείγμα. Τα σχέδια έκτακτης ανάγκης του συστήματος -κυβέρνηση εθνικής ενότητας, κόμμα επιχειρηματιών- προετοιμάζονται συστηματικά: η χώρα βρίσκεται υπό κηδεμονία (ΠΑΣΟΚ), υπό κατοχή (ΛΑΟΣ)· από τη μια, φταίνε γενικά οι πολιτικοί, από την άλλη, ας έρθουν οι επιχειρηματίες να αναλάβουν τη χώρα.

Απέναντι στη γραμμή της εθνικής υπόθεσης η αριστερά αντιπαραθέτει αυτή της ταξικής επίθεσης, η οποία εξηγεί και τα φαινόμενα εκτροπής που πληθαίνουν, καθώς όταν η ταξική σύγκρουση οξύνεται, η δημοκρατία είναι πολυτέλεια για τον αστισμό. Η ιστορική αναλογία που αντιπαραθέτει η αριστερά σε αυτή της κατοχής, που προωθεί ο αστισμός, είναι αυτή της χούντας, η οποία σε αντίθεση με την κατοχή είναι επιλογή του ελληνικού αστισμού και του ακραίου πολιτικού προσωπικού του σε συμμαχία με τα υπερεθνικά μέσα του κεφαλαίου, όπως το ΔΝΤ, με στόχο την ισοπέδωση των εργαζομένων. Σε αυτή τη γραμμή κινούνται ορθά το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ στη συγκυρία.

Πέρα από τη ρητορική αντιπαράθεση απαιτείται και πολιτικό σχέδιο. Μπροστά σε φαινόμενα εκτροπής, οικονομικής κατάρρευσης και κοινωνικής παρακμής, η αριστερά οφείλει να δώσει ελπίδα στους εργαζομένους, να ενισχύσει και να προστατεύσει από προβοκάτσιες τις δυνάμεις της εργασίας στις συγκρούσεις που έρχονται. Η αριστερά δεν μπορεί και δεν πρέπει να επιχειρήσει να λύσει τις αντιφάσεις του κεφαλαίου. Πρέπει να ορθώσει αντιστάσεις ώστε να μην επιδεινωθεί η κρίση της εργασίας, και το κεφάλαιο να αναζητήσει άλλον τρόπο υπέρβασης της δικής του.

Χρειάζεται να καλέσει σε πανστρατιά αντίστασης στην ταξική επίθεση και να δώσει το σήμα για την έναρξη μιας νέας πορείας για τους λαούς που θα βρεθούν μπροστά στον γκρεμό. Η πολυδιάστατη κρίση να γίνει η αφετηρία μιας νέας αρχής. Μιας πορείας ανταγωνιστικής στα δόγματα της «ελεύθερης αγοράς», με προοπτική· γιατί όχι, ο απόβλητος Νότος της Ευρώπης (στην περίπτωση που ακραία σενάρια γίνουν πραγματικότητα) να ακολουθήσει μια αυτόνομη πορεία, όπως αυτή των χωρών της Λατινικής Αμερικής (π.χ. με τη δική τους «τράπεζα του Νότου») με γνώμονα τα συμφέροντα των εργαζομένων.

Για να γίνει αυτό χρειάζεται πολιτική και κοινωνική ανατροπή η οποία με τη σειρά της προϋποθέτει τη μέγιστη δυνατή συσπείρωση δυνάμεων στο εσωτερικό, διεθνή συντονισμό, τη μέγιστη δυνατή ετοιμότητα το επόμενο διάστημα των ραγδαίων εξελίξεων και την κατάλληλη παρέμβαση την κατάλληλη στιγμή. Η κρισιμότητα της περιόδου ανοίγει δυνατότητες, αλλά κρύβει και τεράστιους κινδύνους αν φανεί η αριστερά κατώτερη των περιστάσεων. Η ιστορία δεν θα περιμένει να ξεπεράσουμε τις αδυναμίες μας· ο ιστορικός χρόνος επιταχύνεται και πυκνώνει. Θα είμαστε παρόντες; Από εμάς εξαρτάται.



* Ο Ανδρέας Καρίτζης είναι διδάκτωρ φιλοσοφίας και μέλος της Π.Γ. του ΣΥΝ
Διαβάστε περισσότερα...

Δεν υπάρχει δίλημμα για απελπισμένους

Τη Δευτέρα, έχοντας διαβάσει τα έκτακτα οικονομικά μέτρα και ειδικά εκείνα που αφορούν τον ιδιωτικό τομέα, έσπευσα να τηλεφωνήσω σε ένα “γκουρού” του βιομηχανικού ρεπορτάζ για να μάθω εκτιμήσεις και αντιδράσεις από πρώτο χέρι. Η πρώτη απάντηση ήταν πως με το που έμαθαν τα μέτρα βιομήχανοι και μεγαλοβιοτέχνες άνοιξαν σαμπάνιες! Ξαφνιάστηκα. Μα το πρόβλημά τους ήταν μόνο ή κυρίως τα φτηνότερα μεροκάματα, τόλμησα να ρωτήσω. Ποια μεροκάματα, με διόρθωσε, αντιλαμβανόμενος πως δεν είχα καταλάβει τι εννοούσε.

Πανηγυρίζουν για τα όρια των απολύσεων και την περικοπή των αποζημιώσεων, μου λέει. Τώρα θα κλείσουν τα εργοστάσιά τους με λιγότερα χρήματα και θα τα μεταφέρουν έξω. Και συνέχισε να με ενημερώνει. Ήδη η Χαλκόρ του Ομίλου Στασινόπουλου μετακόμισε στη Βουλγαρία, όπου ο φόρος για τις νέες βιομηχανικές επενδύσεις είναι 10% και καθ' οδόν βρίσκεται ακόμα η εταιρεία Πυρίμαχα Μαθιός καθώς και οι δύο μεγάλες εγχώριες βιομηχανίες χρωμάτων. Περί αυτού πρόκειται, συνόψισε, ρωτώντας με: Εσύ τι περιμένεις; Να γίνουν νέες παραγωγικές επενδύσεις σε μια χώρα όπου οι φορολογικοί κανόνες αλλάζουν κάθε τρίμηνο και ο ΦΠΑ έχει εκτιναχθεί στο 23%;

ΕΙΠΑΜΕ και άλλα, τα οποία με έκαναν περισσότερο απαισιόδοξο, αν και την προηγούμενη Κυριακή είχα σημειώσει πως ο εγχώριος ιδιωτικός βιομηχανικός τομέας δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί στο οικονομικό βάρος που απαιτούν οι περιστάσεις. Πως δεν είναι σε θέση να σηκώσει στις πλάτες του τον δημόσιο, ο οποίος χρειάζεται τεράστια έσοδα από φόρους που μπορεί να προσφέρει ο ιδιωτικός - εμπορικός και βιομηχανικός. Οι εξελίξεις μάς ξεπερνούν. Το θέμα πλέον δεν είναι αν ο ιδιωτικός τομέας είναι σε θέση να σηκώσει βάρη, αλλά ότι δεν θα επιχειρήσει καμιά προσπάθεια. Όσοι μπορούν να φύγουν δεν θα διστάσουν, ούτε πρόκειται να συγκινηθούν από τις ξανθοπουλικές εκκλήσεις του Γιώργου “Για την πατρίδα”.

ΚΑΤΑ ΣΥΝΕΠΕΙΑ δεν με εκπλήσσει πλέον η πρόσφατη εκτίμηση του νομπελίστα Πολ Κρούγκμαν, τον οποίο θαυμάζει ο πρωθυπουργός μας, ο οποίος στο μπλογκ που διαθέτει στην ιστοσελίδα των "New York Times", εκτιμά πως η χώρα μας θα υποχρεωθεί τελικά να αναδιαρθρώσει το εξωτερικό της χρέος και να βγει εκτός ευρώ. Όταν η κατάρρευση του όποιου παραγωγικού ιστού έχει απομείνει επιταχύνεται δραματικά δημιουργώντας ασφυκτικό περιβάλλον σε κάθε είδους οικονομική δραστηριότητα και τα νέα δάνεια προορίζονται μόνο για την αποπληρωμή των παλαιών, με το λόγο χρέους προς ΑΕΠ να επιδεινώνεται συνεχώς, η πορεία είναι μη αναστρέψιμη.

ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ λοιπόν; Αυτά που πρέπει να κάνουμε λίγο ως πολύ είναι γνωστά. Το θέμα δεν είναι αν χρειάζονται οικονομίες στις δημόσιες δαπάνες. Είναι κυρίως ποιοι θα καταβάλουν το τίμημα και πού θα βρεθούν κεφάλαια για να ξεδιπλωθούν αναπτυξιακές πρωτοβουλίες. Και πώς θα ξεδιπλωθούν αναπτυξιακές πρωτοβουλίες όταν κανέναν, ντόπιο ή ξένο, δεν θα συμφέρει να επενδύσει στην Ελλάδα τη στιγμή που έχει την επιλογή να επενδύσει αλλού.

ΤΟ ΠΑΣΟΚ έφτασε στην εξουσία διά περιπάτου και νόμισε πως, όπως και πριν, η διακυβέρνηση της χώρας είναι απλά μια διαιτησία. Χα! Ακόμα και κράτη με ιδιωτικό τομέα ικανό να σηκώσει δύο φορές το βάρος του Δημοσίου δεν κυβερνώνται πλέον από διαιτητές. Τεράστια ήταν τα κεφάλαια που χορήγησαν οι κυβερνήσεις μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών στην έρευνα και σε δημόσιες επενδύσεις, όταν η διεθνής ύφεση απειλούσε να τις ρίξει στο καναβάτσο. Εμείς, δυστυχώς, δεν έχουμε καμία τέτοια πιθανότητα. Τελευταία ελπίδα είναι η αφύπνιση της Ε.Ε. και η διαμόρφωση μια συνολικής οικονομικής πολιτικής για την Ευρωζώνη. Πριν λίγο καιρό δεν θα περίμενα δυναμική αντίδραση από την Ε.Ε. Σήμερα όμως, με την κρίση χρεών να εξαπλώνεται στην Πορτογαλία και κυρίως στην Ισπανία, τα πράγματα απαιτούν πολιτική λύση. Και η πολιτική λύση είναι απλή. Η ΕΚΤ χρηματοδοτεί τις χώρες που κινδυνεύουν με τα επιτόκια που δανείζει τις τράπεζες. Όπως είναι αδιανόητο η αμερικανική κυβέρνηση να αφήσει την Καλιφόρνια, τη Μοντάνα και το Όρεγκον να χρεοκοπήσουν, το ίδιο ακριβώς οφείλει να κάνει και η Ε.Ε. Τούτη τη στιγμή τουλάχιστον, δεν υπάρχει άλλη λύση και η χρεοκοπία της Ελλάδας δεν είναι όσο μακριά νομίζουν, διότι η αρνητική δυναμική δεν είναι προβλέψιμη και κυρίως ελέγξιμη.

ΔΥΣΤΥΧΩΣ ο πρωθυπουργός απέτυχε παταγωδώς στη διαχείριση της κρίσης. Ελάχιστα έπραξε για τη δίκαιη κατανομή των βαρών, για την κοινωνική προετοιμασία και την επιθυμητή ενότητα. Σήμερα εισπράττει την οργή της κοινωνίας, η οποία δικαίως αισθάνεται πως την εξαπάτησαν. Το δίλημμα μεταξύ αργού και γρήγορου θανάτου ελάχιστους πλέον θα συγκινήσει, για τον απλούστατο λόγο πως οι απελπισμένοι δεν έχουν άλλα περιθώρια να αντέξουν για να επιλέξουν.
Χρήστου Δημήτρης
Διαβάστε περισσότερα...

"Είμαστε όλοι Έλληνες"

Στην Αθήνα βρέθηκαν χθες και μετείχαν αντιπροσωπείες πολλών ευρωπαϊκών συνδικάτων, όπως ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων, ο Τζον Μονκς, ή τριμελής αντιπροσωπεία από το σημαντικότερο συνδικάτο της Γαλλίας, το CGT. Ωστόσο εκδηλώσεις συμπαράστασης σημειώθηκαν και σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπου διοργανώθηκαν συγκεντρώσεις συμπαράστασης και αλληλεγγύης από κόμματα, κοινωνικά κινήματα και οργανώσεις κυρίως μπροστά από ελληνικές πρεσβείες ή ευρωπαϊκές αντιπροσωπείες.

Στο Παρίσι, στη Βιέννη, στο Μπιλμπάο, στο Λονδίνο, στο Βερολίνο, στη Βουδαπέστη, στη Ρώμη, στις Βρυξέλλες. Μάλιστα στη βελγική πρωτεύουσα, όπου η συγκέντρωση διοργανώθηκε έξω από την ευρωβουλή, συγκεντρώθηκαν εκατοντάδες άτομα με σημαντική συμμετοχή και βουλευτών της ευρωομάδας της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς (μεταξύ τους και του προέδρου της ευρωομάδας Λ. Μπίσκι και του ευρωβουλευτή Νίκου Χουντή).
-
Την ίδια στιγμή στο Λονδίνο μπροστά από την ελληνική πρεσβεία συγκεντρώθηκαν εκατό περίπου άτομα, ενώ παράλληλα πορεία έκαναν Βρετανοί πανεπιστημιακοί με αιτήματα εκπαιδευτικά.

Πάντως τη μεγαλύτερη προσέλευση είχε η συγκέντρωση στο Παρίσι μπροστά από την αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου συγκεντρώθηκαν εκατοντάδες άτομα, τα οποία επιχείρησαν μάλιστα να κλείσουν και το δρόμο. Ωστόσο απωθήθηκαν από την αστυνομία και περιορίστηκαν στο πεζοδρόμιο. Μετείχαν κόμματα, όπως το Κομμουνιστικό Κόμμα, το Αριστερό Κόμμα (του ευρωβουλευτή Μελανσόν), το Νέο Αντικαπιταλιστικό κόμμα του Ολ. Μπεζανσενό καθώς και πάρα πολλές συνδικαλιστικές οργανώσεις, όπως το CGT, Sud, Solidaires αλλά και οργανώσεις όπως η Attac, το Droit au Logement (DAL), κ.ά. Η συγκεκριμένη διαδήλωση ξεχώρισε επίσης χάρη στα ευρηματικά της συνθήματα, όπως "Είμαστε όλοι Έλληνες" αλλά και το "Grèce Générale", παραφράζοντας το "Grève générale".
Διαβάστε περισσότερα...

«Η μαζική ανυπακοή είναι μια απάντηση για το σήμερα»

Οχι, τον Τεντ Χόντεριχ δεν θα τον δείτε στα πάνελ των ελληνικών καναλιών, εκεί όπου εσχάτως παράγοντες και παραγοντίσκοι του δημόσιου βίου ανατέμνουν το φαινόμενο της τρομοκρατίας κανιβαλίζοντας ανθρώπινες ζωές και δικαιώματα.
Δεν θα τον δείτε εκεί, γιατί ο καναδοβρετανός καθηγητής Φιλοσοφίας, προκειμένου να τεκμηριώσει τις απόψεις του περί τρομοκρατίας, ξεκινάει από εκεί όπου σταματάνε όλοι οι εγχώριοι κήνσορες: από την Αρχή του Ανθρωπισμού. Βάσει αυτής, λοιπόν, ένας λαός έχει κάθε δικαίωμα να καταφεύγει στη βία προκειμένου να διεκδικήσει τους όρους αξιοπρεπούς ύπαρξής του. Το παράδειγμα των Παλαιστινίων είναι εύγλωττο.

Ο Τεντ Χόντεριχ, που γεννήθηκε το 1933, ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας του Νου και της Λογικής στην έδρα «Grote» στο University College London, επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Bath και πρόεδρος του Βασιλικού Ινστιτούτου Φιλοσοφίας, είναι ένας από τους κορυφαίους και πλέον ριζοσπαστικούς φιλοσόφους της εποχής μας. Στο έργο του κυριαρχούν ζητήματα όπως η αιτιοκρατία και η ελευθερία, η φύση της συνείδησης, το δίκαιο και το άδικο στον σύγχρονο κόσμο, η δημοκρατία και η ιεραρχική δημοκρατία, η ανηθικότητα του κράτους και η τρομοκρατία. Οι απόψεις του για την τρομοκρατία, και κυρίως για το δικαίωμα των Παλαιστινίων στην τρομοκρατία εναντίον του νεοσιωνισμού, που τη δικαιολογεί, προβάλλοντας ιστορικά και φιλοσοφικά επιχειρήματα, έχουν προκαλέσει τρομερές αντιδράσεις εναντίον του σε διάφορες χώρες και σε μερικούς κύκλους έχει ανακηρυχθεί persona non grata.

Στα ελληνικά κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ιωλκός τα βιβλία του «Μετά τον τρόμο», «Πόσο ελεύθερος είσαι;» και «Οι πόλεμοι της τρομοκρατίας». Για το «Μετά τον τρόμο», ο Νόαμ Τσόμσκι έγραψε: «Μέσα στην πλημμυρίδα της "φιλολογίας της τρομοκρατίας", αυτή η μελέτη ξεχωρίζει ως ασυνήθιστη, πρωτότυπα διαφωτιστική και προκλητική. Καθοδηγεί τον αναγνώστη με σαφήνεια στις θεμελιώδεις ιδέες γύρω από τις έννοιες του καλού και της αξιοπρεπούς ζωής, προς την ενατένιση των πραγματικών και εγγύτατων ζητημάτων που πρέπει να βρίσκονται στο κέντρο του ενδιαφέροντός μας. Πρόκειται για μια συναρπαστική και εντυπωσιακή συνεισφορά στο πώς πρέπει να σκεφτόμαστε για προβλήματα τα οποία είναι πολύπλοκα, οδυνηρά και επείγοντα». Μιλήσαμε με τον καθηγητή Χόντεριχ για το φαινόμενο της τρομοκρατίας και διαπιστώσαμε ότι παραμένει λογικά συνεπής στις απόψεις του - και το πνεύμα του, όπως πάντα, εντυπωσιακά ριζοσπαστικό.

Η τρομοκρατία δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Η λέξη «τρόμος» πρωτοχρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει το καθεστώς των Ιακωβίνων μετά τη Γαλλική Επανάσταση το 1789. Ωστόσο, δεν έχουμε έναν διεθνώς αποδεκτό ορισμό της τρομοκρατίας και καμία συνεπή νομική περιγραφή του φαινομένου. Γιατί είναι τόσο δύσκολο; «Δεν υπάρχει καμία απολύτως δυσκολία σε λεξικογραφικό, γλωσσικό, προσδιοριστικό ή επικοινωνιακό πλαίσιο στον καθορισμό της λέξης για καθαρή έρευνα ή ορθολογική συζήτηση ή φιλοσοφικό στοχασμό. Η τρομοκρατία είναι το ίδιο εύκολο να οριστεί όπως η σούπα.

»Στο Νέο Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης, η τρομοκρατία ορίζεται ως "η χρήση της βίας και του εκφοβισμού στην αναζήτηση πολιτικών στόχων". Είναι δύσκολο να διαμορφωθεί διεθνής συναίνεση για τον ορισμό της τρομοκρατίας λόγω της ηθικής και πολιτικής διαμάχης· ο καθένας θέλει να εκφράσει αντιτιθέμενες απόψεις στους ορισμούς για την τρομο- κρατία, φορτώνοντάς τους με λογιών λογιών προκαταλήψεις και λαμβάνοντας ως δεδομένες διάφορες πτυχές του φαινομένου, που όμως απαιτούν περαιτέρω επεξήγηση.

»Προσωπικά, το κάνω και εγώ λιγάκι, προσδιορίζοντας την τρομοκρατία ως μία πράξη: α) βίας, β) μικρότερη σε κλίμακα από τον πόλεμο, γ) με κοινωνικό και πολιτικό στόχο, δ) παράνομη και ε) εκ πρώτης όψεως ηθικά λανθασμένη, επειδή όντως σκοτώνει και καταστρέφει. Αρνούμαι να προσθέσω στον ορισμό το ότι προκαλεί φόβο ή σκόπιμο θάνατο αθώων πολιτών, επειδή δεν θέλω να επηρεάσω τους ανθρώπους να σκεφτούν ότι η τρομοκρατία είναι διαφορετική από τον πόλεμο. Ο πόλεμος είναι η μεγάλη αιτία του φόβου και σκοτώνει αμέτρητα περισσότερους αθώους από την τρομοκρατία. Επίσης, θέλω να δει ο καθένας ότι υπάρχει και κάτι που αποκαλείται "πόλεμος κατά της τρομοκρατίας" και το οποίο είναι ακριβώς το ίδιο με τον ορισμό της τρομοκρατίας εκτός του σημείου β!»

Δηλαδή, ο αφορισμός «ο τρομοκράτης τού ενός είναι ο απελευθερωτής τού άλλου» είναι περισσότερο ένδειξη πολιτικοϊδεολογικών διαφορών παρά πρόβλημα γλώσσας; «Για μένα ο αφορισμός αυτός δεν αντικατοπτρίζει κάποιο πραγματικό πρόβλημα στη χρήση της γλώσσας. Δεν υπάρχει τίποτα βαθύ ή μυστήριο πίσω από αυτόν τον αφορισμό. Απλώς, εκφράζει αντικρουόμενες απόψεις για το τι είναι σωστό και τι λάθος ή και αντιθέσεις μεταξύ ενός συμφέροντος που επιδιώκει την εξυπηρέτησή του και μιας αρχής που βασίζεται στη διαφορά μεταξύ σωστού και λάθους.

»Για μένα η θεμελιώδης και γενική σύγκρουση μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς (φυσικά, υπάρχουν και στις δύο πλευρές συμφέροντα που επιδιώκουν να εξυπηρετηθούν) είναι μεταξύ της Αρχής του Ανθρωπισμού και ενός δεξιού συντηρητισμού, ο οποίος δεν διαθέτει καμιά πραγματική αρχή για το τι είναι σωστό και τι λάθος στην προσπάθειά του να υπερασπιστεί το συμφέρον του. Βέβαια, το υλικό συμφέρον το αποκρύπτουν λιγάκι οι δεξιοί συντηρητικοί, όπως στην περίπτωση του Νέου Εργατικού Κόμματος των Μπλερ και Μπράουν στη Βρετανία, με τη χρήση μεγάλων δόσεων αυταπάτης και συμβιβασμού, συνήθως γύρω από υποτιθέμενους μονόδρομους και "αναγκαιότητες"».

Σε αντίθεση με τρομοκρατικές πράξεις από άτομα ή πολιτικές οργανώσεις, η κρατική τρομοκρατία σπάνια αποσπά το ενδιαφέρον των ΜΜΕ. Υπάρχει θεμελιώδης διάκριση μεταξύ των δύο μορφών τρομοκρατίας; «Ο ορισμός της τρομοκρατίας που ήδη κατέθεσα καλύπτει και την κρατική τρομοκρατία. Οι άνθρωποι τείνουν να πιστέψουν ότι υπάρχει ουσιαστική διαφορά μεταξύ των δύο μορφών τρομοκρατίας, επειδή μερικές φορές η κρατική τρομοκρατία προέρχεται από δημοκρατικές χώρες, που επίσης διεξάγουν πολέμους τρομοκρατίας, όπως στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Είναι εύκολο να προσποιείται κανείς ότι η κρατική τρομοκρατία είναι σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο. Η δική μου τοποθέτηση είναι ότι οποιαδήποτε θεμελιώδης διαφορά υπάρχει πρέπει να επιλύεται στο πλαίσιο ενός ανοιχτού και ξεκάθαρου επιχειρήματος για το τι είναι σωστό και τι είναι λάθος.

»Στη δική μου περίπτωση, αυτό είναι η Αρχή του Ανθρωπισμού. Εν συντομία, η Αρχή του Ανθρωπισμού για το τι είναι σωστό και ορθολογικό σχετίζεται με την προστασία των ανθρώπων από το να ζουν άσκημες ζωές. Οι άσκημες ζωές είναι εκείνες που στερούνται επαρκούς διάρκειας, στερούνται θεμελιωδών ανθρωπίνων αγαθών και βιώνουν ματαίωση θεμελιωδών ανθρωπίνων επιθυμιών, όπως σωματική ευημερία, ελευθερία και δύναμη, σεβασμό και αυτοσεβασμό, αγαθά σχέσεων και αγαθά που προκύπτουν από την κουλτούρα και τον πολιτισμό. Με βάση αυτό, ο τρομοκρατικός πόλεμος στο Ιράκ είναι ουσιαστικά ίδιος με τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στην Αμερική. Το ίδιο ισχύει με τις περιπτώσεις της κρατικής τρομοκρατίας των ΗΠΑ ενάντια στη Λατινική Αμερική».

Στην Ελλάδα υπάρχει μια σχετική άνθηση τρομοκρατικής δράσης από διάφορες οργανώσεις που κάνουν λόγο για την καταπίεση του συστήματος και την τρομοκρατία του κράτους. Εχουν θέση τέτοιες ενέργειες σε μια σύγχρονη, σχετικά ελεύθερη κοινωνία; «Πρέπει να επιστρέψω στην Αρχή του Ανθρωπισμού. Γενικά, ορθολογικό είναι κάτι το οποίο α) έχει μια σχετικά καλή πιθανότητα να πετύχει το σκοπό του και β) να μην κινείται εναντίον αυτού του σκοπού, ας πούμε να μην προκαλεί περισσότερη δυστυχία απ' όση αποτρέπει. Από αυτήν την άποψη, είναι δύσκολο να αποφασίσεις τι είναι ορθολογικό σχετικά με την τρομοκρατία. Είναι δυσκολότερο από το να αποδείξουμε την εγκυρότητα της Αρχής του Ανθρωπισμού απο- δεικνύοντας το δίκαιο του σκοπού, που έχει να κάνει με το να απομακρύνουμε και να κρατήσουμε τους ανθρώπους μακριά από άσκημες ζωές. Αλλά η δική μου η τάση, εδώ, είναι να πιστεύω ότι η τρομοκρατία που διαθέτει ορθολογικά κίνητρα ή μέσα είναι πάντα απελευθερωτική. Είναι η τρομοκρατία ο αγώνας της ελευθερίας -όπως έχει σωστά ονομαστεί- ενός λαού που του έχουν αφαιρέσει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και του έχουν αρνηθεί την ελευθερία στην πατρίδα του».

Αρκετοί τρομοκράτες δεν ήταν ούτε αμόρφωτοι ούτε φτωχοί. Αποτελεί έκπληξη ότι πολλοί από τους τρομοκράτες, ιστορικά και σήμερα, προέρχονται από τη μεσαία τάξη; «Δεν έχω σκεφτεί αυτό το θέμα, καθώς έχω ασχοληθεί με το τι είναι σωστό και όχι με το τι μπορεί να οδηγεί τους ανθρώπους σε τρομοκρατική δράση. Σκέφτομαι ότι η μόρφωση προφανώς περιλαμβάνει και γνώσεις για ζητήματα αντιδικίας. Επίσης, κάποια άτομα από τη μεσαία τάξη μπορεί στην πραγματικότητα να ταυτίζονται περισσότερο με το λαό τους ή να νιώθουν πολύ περισσότερο στερημένοι απ' ό,τι οι φτωχοί με τη στοχοποίηση του λαού τους».

Οι απόψεις σας για την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση σας έχουν κάνει να θεωρείστε αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Ποια είναι η δική σας εξήγηση γι' αυτό; «Ορίζω το σιωνισμό ως το εγχείρημα μιας πατρίδας για τους Εβραίους κατά προσέγγιση των συνόρων του Ισραήλ την περίοδο 1948-1967 και το νεοσιωνισμό ως το τρέχον εγχείρημα, με στόχο τη στέρηση των Παλαιστίνιων από ένα βιώσιμο κράτος, σε μια περιοχή που είναι αναμφίβολα η πατρίδα τους, όλη η ιστορική Παλαιστίνη, συμπεριλαμβανομένου του σιωνιστικού Ισραήλ. Αυτό που σοκάρει είναι η πρότασή μου, στην οποία εμμένω απολύτως, ότι οι Παλαιστίνιοι έχουν ηθικό δικαίωμα στην τρομοκρατία τους ενάντια στο νεοσιωνισμό στην ιστορική Παλαιστίνη.

»Συμφωνώ ότι η άποψη αυτή είναι σοκαριστική. Δεν είναι περίεργο αυτό. Μέρος της εξήγησης είναι ότι υπάρχει ένα πραγματικό και πολύτιμο ανθρώπινο συναίσθημα ενάντια στη δολοφονία. Υποστηρίζω αυτήν τη θέση, αλλά όχι και την ιδέα ότι είναι πάντα σωστό να την αποφεύγεις. Μάλιστα, το κάνουμε πολύ συχνά αυτό. Στρεφόμαστε εναντίον αυτής της θέσης, ορισμένες φορές μάλιστα δικαίως, με τη δημιουργία πολέμων. Η κρίση για το πότε να κάνουμε εξαιρέσεις στον κανόνα θα έπρεπε να είναι προνόμιο των κρατών, ακόμα και των δημοκρατικών κρατών, και όχι των ατόμων; Το καλύτερο επιχείρημα για μια δημοκρατία πρέπει να είναι ότι αποτελεί μια διαδικασία λήψης των αποφάσεων που παράγει καλύτερες αποφάσεις εφόσον δύο κεφάλια είναι καλύτερα από ένα και περισσότερα κεφάλια είναι καλύτερα από δύο.

»Αλλά αυτό ισχύει μόνον όταν αυτό που υπάρχει μέσα στα κεφάλια μας εκφράζεται εξίσου ελεύθερα και ισόνομα. Ομως, στις ιεραρχικές δημοκρατίες που ζούμε δεν υπάρχει ισό- τητα ούτε ελευθερία. Εγώ, τουλάχιστον, δεν είμαι διατεθειμένος να αφήσω την κρίση για το τι είναι σωστό και τι είναι λάθος στα χέρια των Μπους, Μπλερ και Μπράουν. Πιο απλά, κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με συμμόρφωση με τις επιλογές εγκληματιών κατά της ανθρωπότητας».

Ο Ομπάμα συνεχίζει τον πόλεμο στο Αφγανιστάν. Γιατί δεν βρίσκεται στη λίστα σας; «Είναι λυπηρό το ότι ο Ομπάμα δεν εγκαταλείπει τον πόλεμο - στην ουσία τον πόλεμο κατοχής. Αλλά δεν τον ξεκίνησε αυτός. Υπάρχει ένα όριο στην πολιτική πραγματικότητα ως προς το τι μπορεί να κάνει. Μπορεί να είναι το ισχυρότερο άτομο στον κόσμο, αλλά επίσης περιβάλλεται από φοβερούς αντιπάλους, ικανούς να κινητοποιήσουν εναντίον του την ηλιθιότητα της άγνοιας, μια ηλιθιότητα που οι ίδιοι έχουν κατασκευάσει. Πρέπει να επιλέξει ποιες μάχες θα προσπαθήσει να κερδίσει και πότε. Εχω κάποιες ελπίδες γι' αυτόν, γιατί είναι ενήμερος και ευφυής - τουλάχιστον, όσο ένας συνηθισμένος καθηγητής Νομικής. Και επειδή είναι μαύρος. Εχει κάποια συνείδηση -και όχι μόνο σε θεωρητικό επίπεδο- του ότι ανήκει στην κατηγορία των αμερικανών θυμάτων στην Αμερική».

Εχει επηρεαστεί καθόλου η θέση σας για την τρομοκρατία μετά την τελευταία απόπειρα τρομοκρατίας, την ημέρα των Χριστουγέννων, στις ΗΠΑ; «Οχι ιδιαίτερα. Παραμένω προσηλωμένος σε κάτι που μπορώ να αναπτύξω, επανερχόμενος στη βρετανική πολιτική. Μετά τις εκλογές του 1997, το Νέο Εργατικό Κόμμα δεν σταματούσε να μιλάει για την κοινή εγκληματικότητα. Μιλούσαν για "σκληρά μέτρα" κατά της εγκληματικότητας και άλλα τέτοια. Και ύστερα ήρθαν τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου. Από τότε δεν ακούσαμε ξανά για πάταξη της εγκληματικότητας. Ποτέ.

»Ο λόγος, φυσικά, ήταν ότι οι βαθυστόχαστοι εγκέφαλοι των Νέων Εργατικών σκέφτηκαν πως κάποιος θα μπορούσε να ρωτήσει, "Και τι γίνεται με την τρομοκρατία; Με τα αίτια της τρομοκρατίας; Θα είμαστε εξίσου σκληροί απέναντι στην τρομοκρατία;". Το σημειώνω αυτό για πολλούς λόγους. Ενας είναι η κτη- νωδία του νεοσιωνισμού, η εμφανέστερη αιτία για την τρομοκρατία. Αλλος λόγος είναι ο φόβος ότι η τρομοκρατία δεν πρόκειται να νικηθεί με ανιχνευτές σωμάτων υψηλής τεχνολογίας στα αεροδρόμια. Οι τρομοκράτες μπορούν να τοποθετήσουν βόμβες στα τρένα με προορισμό τους αερολιμένες. Ή μπορούν πάντα να βάλουν βόμβες μέσα στα ποδοσφαιρικά γήπεδα.

»Είναι κατάρα της εποχής μας, όπως και άλλων πολλών εποχών, ότι κυβερνιόμαστε από την ηθική ηλιθιότητα. Ηθική ηλιθιότητα είναι η άγνοια για το τι είναι σωστό και τι είναι λάθος και αυτό κατά βάθος κρατάει τους ανθρώπους στην παγίδα της άλλης ηλιθιότητας, που είναι η άγνοια απλών γεγονότων. Σ' αυτό οι ΗΠΑ αποδεικνύουν τη χαμηλότερη κατηγορία δημοκρατίας. Μια άγνοια που περιβάλλει τους Αμερικανούς είναι η άγνοια των γεγονότων γύρω από το ισλάμ. Αλλη άγνοια, παρά την οικονομική κρίση, είναι το γεγονός ότι ο καπιταλισμός δεν είναι αναγκαιότητα. Ακόμα μία επί πλέον άγνοια είναι τα γεγονότα γύρω από το νεοσιωνισμό. Και άλλη μία περαιτέρω άγνοια είναι το γεγονός ότι η Γαλλία και η Αμερική οδήγησαν την Αϊτή στην κατάσταση που βρίσκεται τώρα, σε μια ανυπόφορη θέση, η ιστορική θυματοποίηση της οποίας έρχεται πλέον σε δημόσια θέα ως ακόμα μία τραγωδία».

Κάποιος με τις δικές σας ηθικές αρχές και τον πολιτικό προσανατολισμό, όπως ο Νόαμ Τσόμσκι (που είναι βέβαιος ότι τα πράγματα είναι άσκημα), καλείται συχνά να απαντήσει στο παλιό ερώτημα «τι πρέπει να κάνουμε;». Ποια είναι η δική σας απάντηση; «Μερικοί λένε πως η αλήθεια και η λογική είναι τα μόνα πράγματα στα οποία πρέπει να στηριχτούμε. Πρέπει να δοκιμάσουμε μ' αυτά τα εφόδια και να συνεχίσουμε με βάση αυτά. Αλλά δεν είναι δυνατόν αυτά να είναι η μόνη ελπίδα. Δεν μπορεί να είναι. Θα ήταν πολύ φρικτό αν υπήρχαν μόνο αυτά. Η μαζική ανυπακοή είναι μια απάντηση. Ισως πραγματική ανυπακοή, όχι μια διαδήλωση μισού ή ενός εκατομμυρίου ανθρώπων ενάντια σε έναν πόλεμο, όπου οι διαδηλωτές πηγαίνουν μετά στα σπίτια τους για τσάι αντί να παραμείνουν στους δρόμους. Μποϊκοτάρισμα της αγοράς, της προσποιητής αυτής ανάγκης που είναι μια κακοήθεια. Η μαζική ανυπακοή, ακόμα και όταν δεν είναι πολύ επίμονη, έχει λειτουργήσει αρκετά αποτελεσματικά σε κάμποσα μέρη τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Αυτή εν μέρει γκρέμισε ένα τείχος και έβαλε τέλος σε μια αυτοκρατορία. Η ανυπακοή μπορεί να αλλάξει κυβερνήσεις.

»Η επανάσταση δεν φαίνεται να αποτελεί απάντηση. Η εποχή της επανάστασης μάλλον έχει τελειώσει, διότι δεν αποτελεί ορθολογικό μέσο για την επίτευξη της Αρχής της Ανθρωπότητας. Το ότι η επανάσταση δεν είναι κάτι το ορθολογικό είναι, φυσικά, αποτέλεσμα όχι μόνο των επαναστατών, αλλά εκείνων που την καταπολεμούν. Αυτοί ευθύνονται κυρίως για την αποτυχία που είχαν πολλές επαναστάσεις. Χρειάζεται, λοιπόν, κάτι αρκετά αποτελεσματικό, που θα έκανε τους άθλιους πολιτικούς μας να σκεφτούν τι πρέπει να κάνουν όσο καλύτερα μπορούν· και να είστε σίγουρος ότι θα το έκαναν. Θα μπορούσε να τους κάνει να σκεφτούν ότι στην πολιτική της εποχής μας μόνο το χρήμα έχει αξία, αυτό εξουσιάζει τα πάντα, και πως αυτό έχει κάνει την Αγγλία να κατρακυλήσει χαμηλότερα από ποτέ άλλοτε».

Διαβάστε περισσότερα...

Χρύσανθος Λαζαρίδης: Η μεταπολίτευση που άρχισε...

Σήμερα συντελείται στην Ελλάδα συνολική κατάρρευση του πολιτικού συστήματος. Το οποίο στηρίχθηκε στη αναδιανομή δανεικών σε βάρος των μελλοντικών γενεών (όχι στην αναδιανομή πλεονάσματος). Και στη διανομή κοινοτικών κονδυλίων (υπέρ των λεγομένων «νέων τζακιών»). Η παραγωγή υποκαταστάθηκε από την κατανάλωση, ενώ η επένδυση υποκαταστάθηκε από την κερδοσκοπία. Η αρχοντιά υποκαταστάθηκε από τον νεοπλουτισμό. Και η πνευματική καλλιέργεια από τον φανατισμό, την ημιμάθεια και τους εισαγόμενους ιδεολογικούς συρμούς. Που φτάνουν στην Ελλάδα όταν έχουν ήδη ξεπεραστεί στο εξωτερικό...

Προϋπόθεση αυτής της «μετάλλαξης», ο κεντρικός ρόλος του κράτους. Αυτό αναδιένειμε δανεικά και κοινοτικά κονδύλια. Προϋπόθεση γι’ αυτό, η υπαγωγή του κράτους -μέσα από «δημοκρατικές διαδικασίες"- σε εξωθεσμικά κέντρα. Αυτά καθόριζαν τις ισορροπίες της συσσώρευσης πλούτου (και νεοπλουτισμού). Προϋπόθεση για τον έλεγχο του κράτους από εξωθεσμικά κέντρα, η χειραγώγηση της κοινής γνώμης. Πουθενά αλλού η οικονομική ισχύς δεν ταυτίστηκε τόσο άμεσα με τα ΜΜΕ όσο στη μεταπολιτευτική Ελλάδα. Τελικώς έγιναν και «τα δύο κακά της μοίρας μας»: Από τη μία κρατικοποιήθηκαν τα πάντα... Κι από την άλλη ιδιωτικοποιήθηκε το κράτος!
-
Στην Ελλάδα δημιουργήθηκε βαθμιαία ένα καθεστώς που μοιάζει δημοκρατικό, αλλά δεν είναι. Ποτέ τα εξωθεσμικά κέντρα δεν ήταν τόσο ισχυρά. Μοιάζει αναπτυξιακό, αλλά δεν είναι. Αναπτύχθηκε η κατανάλωση, όχι η παραγωγική βάση. Διευρύνθηκαν οι ανισότητες, όχι η ευημερία. Πολλαπλασιάστηκαν οι στρεβλώσεις της Οικονομίας, όχι οι ευκαιρίες. Μοιάζει «προοδευτικό», αλλά δεν είναι. Συσσώρευσε απίστευτες στρεβλώσεις αγορών και μοναδικές στρεβλώσεις πολιτικής εκπροσώπησης.

Η προηγούμενη μεταπολίτευση -του 1974- αποκατέστησε αιτήματα δημοκρατικής εκπροσώπησης και κοινωνικής δικαιοσύνης. Η επόμενη μεταπολίτευση θα αποκαταστήσει αιτήματα υπεράσπισης του δημοσίου συμφέροντος, λειτουργικότητας της δημοκρατίας, ισονομίας των πολιτών, ισότητας ευκαιριών, Ανταγωνιστικότητας και ευημερίας. Στην προηγούμενη μεταπολίτευση, τα κόμματα άλωσαν το κράτος, το οποίο με τη σειρά του υποδούλωσε την Οικονομία, ενώ στη συνέχεια υποδουλώθηκε το ίδιο στα εξωθεσμικά κέντρα.

Στην επόμενη μεταπολίτευση ο λαός θα αλώσει τα κόμματα (ή θα παραμερίσει κάποια απ’ αυτά), για να απελευθερώσει την Οικονομία (και την Κοινωνία) από τον κρατισμό. Αλλά και για να απελευθερώσει το δημόσιο συμφέρον από τα ιδιωτικά εξωθεσμικά κέντρα. Κάθε μεταπολίτευση αρχίζει όταν οι «εξω-θεσμικοί» του προηγούμενου καθεστώτος καταφέρουν να διεισδύσουν στην Πολιτική σκηνή σε συνθήκες διευρυμένης κρίσης, εθνικής ή οικονομικής. Τελικά κάθε μεταπολίτευση είναι ένα στοίχημα ανάμεσα στους «βολεμένους» και τους «κολασμένους»...

Που κατ’ εξαίρεσιν το κερδίζουν οι «κολασμένοι». Και μετατρέπουν τους «βολεμένους» σε ξοφλημένους...

Διαβάστε περισσότερα...

Η οικονομική κρίση στον ζωολογικό κήπο

Ήταν επόμενο η μεγάλη οικονομική κρίση να επηρεάσει και τον ζωολογικό κήπο. Ο αριθμός επισκεπτών έπεσε κατακόρυφα, οι χορηγοί αποσύρθηκαν και οι επιδοτήσεις κόπηκαν. Ο διευθυντής ανακοίνωσε στα ζώα ότι για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του κήπου, έπρεπε να περιοριστούν δραστικά τα έξοδα. Δηλαδή η τροφή.

Τα λιοντάρια και οι κροκόδειλοι, που κατανάλωναν ήδη τη μεγαλύτερη ποσότητα φαγητού, κατέθεσαν αμέσως το δικό τους σχέδιο για έξοδο από την κρίση. Για να επιβιώσει ο κήπος, έπρεπε να ενισχυθούν ακόμα περισσότερο έναντι των υπολοίπων ζώων. Ούτως ή άλλως, για να δει λιοντάρια και κροκόδειλους πάει κανείς στον ζωολογικό κήπο· δεν πάει για να δει ευάλωτα και απαισιόδοξα κατσικάκια. Και, επομένως, η βιωσιμότητα της επιχείρησης περνούσε μέσα από μια γενναία αναδιανομή της τροφής υπέρ των ισχυρών. Αυτό όφειλαν να το καταλάβουν τα υπόλοιπα ζώα και να δείξουν συνεργάσιμα, τις κρίσιμες για τον τόπο ώρες.

Κάποια άλλα σαρκοβόρα είδαν την κατάσταση ακόμα πιο θετικά. Είπαν ότι αυτή είναι η ώρα των μεγάλων προκλήσεων και των θαρραλέων διαρθρωτικών αλλαγών. Και με αυτό υπονοούσαν ότι είναι ώρα να χρησιμοποιηθούν κάποια από τα πιο αδύναμα ζώα του κήπου, ως τροφή για τα ισχυρότερα. Για το κοινό καλό φυσικά και όχι για το δικό τους συμφέρον.

Οι μαϊμούδες ήταν τα μόνα ζώα, τα οποία, πολύ πριν ξεσπάσει η κρίση, είχαν καταθέσει εναλλακτική πρόταση για τον κήπο. Το σχέδιό τους ήταν να καταργηθούν τα κάγκελα και οι περιορισμοί και να μετατραπεί ο χώρος σε ένα βιώσιμο ανοιχτό πάρκο. Υπήρχαν πολλά κενά σε αυτή την πρόταση που, ούτως η άλλως, με δεδομένες τις πραγματικές συνθήκες, φαινόταν εξαιρετικά μακρινή. Αλλά, προβάλλοντας ένα τέτοιο όραμα, οι μαϊμούδες εκδήλωναν την αγνή επαναστατική τους διάθεση ενάντια στην καταπίεση και την αδικία που επικρατούσε. Και έτσι είχαν κερδίσει ώς έναν βαθμό την εκτίμηση των υπόλοιπων ζώων, τα οποία πάντως δύσκολα μπορούσαν να φανταστούν τη ζωή τους έξω από κλουβιά.

Ως έξυπνα και κινητικά ζώα, όμως, οι μαϊμούδες δεν εξαντλούσαν την ενέργειά τους μόνο στον απελευθερωτικό αγώνα. Την ίδια στιγμή, πάλευαν αδιάκοπα μεταξύ τους για τις προνομιακές θέσεις μέσα στο κλουβί. Και αυτό μέσα στους νόμους της φύσης και της ιστορίας είναι άλλωστε.

Όταν λοιπόν το μοντέλο λειτουργίας του ζωολογικού κήπου κατέρρευσε, οι μαϊμούδες θεώρησαν ότι το δικό τους σχέδιο γινόταν πια περισσότερο άμεσο και ρεαλιστικό. Δεν είχαν υπολογίσει καλά. Και, κυρίως, δεν είχαν υπολογίσει ότι οι νέες δραματικές συνθήκες θα έμπαιναν στο επίκεντρο των εσωτερικών τους αντιπαραθέσεων και θα τις όξυναν πέρα από κάθε μέτρο.

Κάθε βράδυ, στο κλουβί με τις μαϊμούδες γινόταν πανζουρλισμός. Κάποιες έλεγαν ότι είχε έρθει η ώρα να καλέσουν όλα τα ζώα σε ξεσηκωμό. Κάποιες άλλες ήθελαν να συγκροτήσουν ευρύ μέτωπο για να καταλάβουν τη διοίκηση του κήπου. Κάποιες τρίτες υποστήριζαν ότι πρέπει να υποβάλλουν ρεαλιστικές προτάσεις στον διευθυντή και να συμβάλλουν έτσι στην έξοδο από την κρίση. Υπήρχαν και άλλες απόψεις. Κάθε μία από τις ομάδες αυτές, κατηγορούσε τις υπόλοιπες για επικίνδυνες και ασυγχώρητες παρεκκλίσεις. Και ο χώρος για σοβαρότητα στο εσωτερικό τού μαϊμουδομπλόκ είχε ελαχιστοποιηθεί επικίνδυνα.

Έτσι, κάθε μέρα, οι μαϊμούδες προσπαθούν να συνεγείρουν τα ευάλωτα και απαισιόδοξα κατσικάκια εκφωνώντας πέντε διαφορετικές γραμμές, συνήθως αλληλοσυγκρουόμενες και αλληλοαναιρούμενες. Όταν, δε, εμφανιστεί επισκέπτης, τρέχουν όλες μαζί στα κάγκελα, η κάθε μία με τα δικά της συνθήματα. Και την ώρα που το μέλλον του ζωολογικού κήπου διαγράφεται σκοτεινό, όλοι απορούν πώς τα πιο έξυπνα, δραστήρια και ασυμβίβαστα ζωάκια, που βρίσκονται εκεί μέσα, εξαντλούν τις δυνάμεις τους στην προσπάθεια να φαίνονται προς τα έξω ανόητα, ιδιοτελή και καχύποπτα.
Τσέκερης Α.
Διαβάστε περισσότερα...