Τραπεζικό «μυστικό» 38 δις. ευρώ…

Ένα μυστικό 38 δις. ευρώ, που βρίσκεται καλά κρυμμένο στους ισολογισμούς τους, εξηγεί τη σχετική ανθεκτικότητα της κερδοφορίας των ελληνικών τραπεζών, σε μια περίοδο σφοδρής θύελλας στην οικονομία: οι τράπεζες, σύμφωνα με τις καταγραφές που περιλαμβάνονται στο τελευταίο Δελτίο Οικονομικής Συγκυρίας της Τράπεζας της Ελλάδος έχουν εκτινάξει σε επίπεδα ρεκόρ τις τοποθετήσεις τους σε κρατικά ομόλογα.

Ειδικότερα, από το τέλος Δεκεμβρίου, ως το τέλος Μαΐου του 2009, οι τράπεζες αύξησαν το δανεισμό της γενικής κυβέρνησης (δηλαδή τους κρατικούς τίτλους στα χαρτοφυλάκιά τους), κατά το εκπληκτικό ποσοστό του 56,6%! Το σύνολο αυτών των τοποθετήσεων έφθασε τα 37,960 δις. ευρώ, έναντι 24,242 δις. ευρώ στο τέλος του περασμένου Δεκεμβρίου, δηλαδή μέσα σε πέντε μήνες οι τράπεζες «φόρτωσαν» τίτλους αξίας 13,7 δις. ευρώ.


Πρόκειται για ένα ρεκόρ τουλάχιστον πενταετίας, καθώς τα στοιχεία που δημοσιεύει η ΤτΕ φθάνουν μέχρι το έτος 2004. Μόνο το 2005, έτος «έκρηξης» των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και υπαγωγής της χώρας σε καθεστώς επιτήρησης για πρώτη φορά, είχαν τοποθετήσει οι τράπεζες ποσό που πλησιάζει τις σημερινές θέσεις τους σε ομόλογα (περίπου 34 δις. ευρώ), αλλά και πάλι παραμένει αισθητά χαμηλότερο.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι το πρώτο πεντάμηνο το Δημόσιο άντλησε από την αγορά περίπου 54 δις. ευρώ, καλύπτοντας πλήρως το φετινό του πρόγραμμα δανεισμού, και από το ποσό αυτό περισσότερο από το ένα τέταρτο καλύφθηκε από τις ελληνικές τράπεζες, ενώ τα προηγούμενα χρόνια στις δημοπρασίες κυριαρχούσαν συντριπτικά οι ξένοι οίκοι.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι τη μεγάλη αύξηση του δανεισμού στο Δημόσιο οι τράπεζες την χρηματοδότησαν με φθηνή ρευστότητα από την ΕΚΤ: οι υποχρεώσεις τους στην Κεντρική Τράπεζα είχαν εκτιναχθεί τον περασμένο Μάιο στα 48,8 δις. ευρώ και ήταν υπερπενταπλάσιες από το αντίστοιχο άνοιγμα του Μαΐου 2008. Μεγάλο μέρος των πρόσθετων χρηματοδοτήσεων από την ΕΚΤ αντλήθηκαν μάλιστα με εγγύηση τα κρατικά ομόλογα ειδικού τύπου, που πρόσφερε το Δημόσιο στα πιστωτικά ιδρύματα από το «πακέτο» των 28 δις. ευρώ, για να προσφέρουν νέες πιστώσεις σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Με δεδομένα τα υψηλά επιτόκια δανεισμού του Δημοσίου και το πρωτοφανώς χαμηλό κόστος χρηματοδότησης από την ΕΚΤ (σήμερα 1%), οι τράπεζες εξασφαλίζουν από τις μεγάλες θέσεις τους σε κρατικούς τίτλους μια ροή κερδών που υπολογίζεται ότι ξεπερνά το 1,5 δις. ευρώ σε ετήσια βάση. Μάλιστα, θα πρέπει να συνυπολογισθεί ότι σημαντικό μέρος από τα κέρδη από τις τοποθετήσεις αυτές μπήκε στα ταμεία των τραπεζών από την πρώτη στιγμή αγοράς των τίτλων, αφού φέτος το Δημόσιο, λόγω των μεγάλων δυσκολιών πρόσβασης στην αγορά το πρώτο τρίμηνο, αναγκάσθηκε να δανεισθεί μεγάλα ποσά με έκδοση εντόκων γραμματίων, οι τόκοι των οποίων πληρώνονται ως γνωστόν προκαταβολικά.

Αυτή είναι η θετική πλευρά της μεγάλης εκστρατείας των τραπεζών στην αγορά κρατικών τίτλων, υπάρχει όμως και η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος: οι τράπεζες αρκούνται να καλύπτουν τα ελλείμματα του Δημοσίου και δεν προσφέρουν στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά τις χρηματοδοτήσεις που είναι αναγκαίες για την κίνηση της οικονομίας.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι στην τελευταία τριμηνιαία οικονομική έκθεση της Κομισιόν για την Ευρωζώνη η Ελλάδα κατατάσσεται δεύτερη στην Ευρώπη, με κριτήριο την πιστωτική ασφυξία: την περίοδο της οξείας κρίσης (Οκτώβριος 2008-Απρίλιος 2009) οι χρηματοδοτήσεις του ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 4%, που είναι η δεύτερη χειρότερη επίδοση στην Ευρωζώνη μετά την αντίστοιχη του Βελγίου (-7%).

Το Βέλγιο, όμως, δεν μπορεί να θεωρηθεί ευθέως συγκρίσιμο με τη χώρα μας, αφού οι τράπεζες της χώρας αυτής είναι γνωστό ότι βρέθηκαν σε δεινή θέση με την κρίση, έχοντας τεράστια ανοίγματα σε «τοξικά» χρηματοοικονομικά προϊόντα, κάτι που δεν συμβαίνει στην περίπτωση των ελληνικών τραπεζών.
Οικονομία