Ποια είναι τα "δομικά" προβλήματα της ελληνικής οικονομίας;

Για άλλη μια φόρα η Ευρωπαϊκή Ένωση τραβάει το αυτί στους διαχειριστές της ελληνικής οικονομίας. Τη φορά αυτή μάλιστα οι αυστηρές παρατηρήσεις συνοδεύονται από την απειλή μιας οριστικής τιμωρίας (“the game is over”), πίσω από την οποία αχνοφαίνεται και η επιβεβλημένη λιτότητα της επιτήρησης. Μπροστά σε μια προμελετημένη σκιαγράφηση οικονομικής πολιτικής, ο υπουργός Οικονομικών θα προσπαθήσει ασφαλώς να συμβιβάσει το βάρος ενός ακόμη προγράμματος μείωσης του ελλείμματος και εξυγίανσης των «γνωστών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας», με τη διαβεβαίωση ότι οι προεκλογικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης θα τηρηθούν. Για να ισχυρισθεί ίσως μετά ότι, υπό ένα τέτοιο βάρος, θα πραγματοποιηθούν μόνο εν μέρει ή και καθόλου.

Και όμως, όσο και εάν η λέξη έλλειμμα έχει ταυτιστεί σε επίπεδο ευρωπαϊκού νεοφιλελευθερισμού με αυτό που ο πρώην πρόεδρος της Τσεχίας ονόμασε «τον δρόμο προς την κόλαση», ακόμα και το 12,5%, που (εντέλει) παρουσίασε ο υπουργός, κάθε άλλο παρά αποτελεί θλιβερό προνόμιο. Η Αμερική του Ομπάμα θα ξεπεράσει το 12%, ενώ στις περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης, όπως και στην Αγγλία, θα αγγίξει ή θα ξεπεράσει το 10%. Τα γεγονότα αυτά, εκτός του ότι φανερώνουν ότι όροι όπως χρέος και έλλειμμα θα πρέπει να επανα-ορίζονται εντός της εκάστοτε πολιτικής τους συνάφειας και των συσχετισμών ισχύος σε εσωτερική και ευρωπαϊκή κλίμακα (γιατί, για παράδειγμα, η γαλλική και η ιταλική κυβέρνηση να μπορούν να αγνοούν και να περιγελούν την ευρωπαϊκή επιτροπή, ενώ η ελληνική όχι;), αποδεικνύουν και το πόσο παρωχημένο είναι πλέον το περιεχόμενο των ευρωπαϊκών οικονομικών θεσμών, που στην πλειοψηφία τους διαμορφώθηκαν και επιβλήθηκαν σιωπηλά την περίοδο του «ανέμελου» νεοφιλελευθερισμού των πρώτων ετών μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Στην πραγματικότητα αυτοί που θα έπρεπε να πουν το the game is over είναι όσοι καταλαβαίνουν ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας έχει φτάσει πλέον στα όριά του...

Θα αντιταχθεί ασφαλώς από τον οικονομολογικό κοινό νου ότι τα ελλείμματα των άλλων χωρών οφείλονται στην καταπολέμηση της οικονομικής κρίσης, ενώ στην ελληνική περίπτωση έχουμε να κάνουμε με «δομικά-διαρθρωτικά» προβλήματα. Ας αποδεχτούμε την πρόκληση του επιχειρήματος: Μήπως απλώς και μόνο δεν αποδεικνύει ότι το πρόβλημα εντέλει δεν είναι η λήψη -για μία ακόμη φορά- μέτρων περιστολής του ελλείμματος, αλλά η ίδια η δομή που διαμόρφωσε η οικονομική πολιτική των δύο τελευταίων δεκαετιών; Έτσι λοιπόν, εάν η οικονομία ορίζει σε μία συγκεκριμένη στιγμή ένα πεδίο ορίων και δυνατοτήτων, μια «δομή», όλα τα υπόλοιπα εξαρτώνται από το ποια θέση παίρνει κανείς στο εσωτερικό αυτής της δομής και προς ποια κατεύθυνση μετατοπίζει τα όριά της. Αυτό συνήθως ονομάζεται πολιτική... Για να γίνουμε όμως και πιο συγκεκριμένοι επί του προκειμένου: Το ταξικό φορολογικό σύστημα που καθιερώθηκε σταδιακά, αλλά και το έλλειμμα των εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων στον δημόσιο τομέα, τα ανασφάλιστα stage ως ο κανόνας εργασίας στον ιδιωτικό, οι εις βάρος του δημοσίου ιδιωτικοποιήσεις, η ανασφάλιστη εργασία των μεταναστών. Όλα αυτά είναι ή όχι επιτέλους τα «δομικά προβλήματα» της ελληνικής οικονομίας;

Ακόμη και εάν δείξουμε καλή πίστη και δεν βιαστούμε να καταγγείλουμε μια επερχόμενη λιτότητα, το δραματικό κλίμα που διαμορφώνεται από την πρόσληψη των αυστηρών εντολών της ευρωπαϊκής επιτροπής, μας κάνει να καταλαβαίνουμε εύκολα τις αναιμικές δυνατότητες της κοινωνικής πολιτικής του ΠΑΣΟΚ. Μας κάνει, τέλος, να καταλαβαίνουμε και γιατί, όταν στις Ευρωεκλογές ο Σύριζα αναδείκνυε το Σύμφωνο Σταθερότητας ως το κεντρικό διακύβευμα (τοποθετώντας την έμφαση στην κατάργηση), προβεβλημένα στελέχη της σημερινής κυβέρνησης, όπως οι κ.κ. Πάγκαλος και Μπεγλίτης, είχαν πάρει -και αυτοί- την «υπεύθυνη» θέση της συνεπούς υπεράσπισής του.
Tου Μιχάλη Σκομβούλη