Δάσκαλε που δίδασκες

Εδώ και δεκαετίες, τα διάσημα αμερικανικά πανεπιστήμια Harvard, Yale και Princeton εκπαίδευαν τους αυριανούς επιχειρηματίες και μάνατζερς. Η –επιτυχημένη έως αξιοζήλευτη- διαχείριση της τεράστιας περιουσίας τους απεδείκνυε ότι πραγματικά γνώριζαν το «μυστικό της επιτυχίας».
Οι τοποθετήσεις των χαρτοφυλακίων τους έδιναν ένα πραγματικό μάθημα επενδύσεων και προκαλούσαν φθόνο σε ολόκληρη την επενδυτική κοινότητα με τις αποδόσεις που πετύχαιναν.
Την τελευταία δεκαετία, το χαρτοφυλάκιο του Yale εμφάνιζε κέρδη 16,3% κατά μέσο όρο κάθε χρόνο, εκείνο του Harvard κέρδιζε 13,8% και του Princeton 14,9%. Στο ίδιο διάστημα, ο αμερικανικός χρηματιστηριακός δείκτης S&P 500 σημείωνε αναιμικά ετήσια κέρδη της τάξης του 2,9%.

Έτσι, τα χαρτοφυλάκια (που κυρίως τροφοδοτούνται από δωρεές) έφτασαν σε δυσθεώρητα ύψη. Αυτό του Yale άγγιξε τα 22,9 δισ. δολάρια από 6,6 δισ. που ήταν πριν από μία δεκαετία, ενώ η περιουσία του Harvard διογκώθηκε στα 36,9 δισ. δολάρια από τα 13 δισ. δολάρια. Το Princeton έφτασε να διαχειρίζεται 16,3 δισ. δολάρια από 5,6 δισ. που είχε πριν από 10 χρόνια.

Η επενδυτική μέθοδος των μεγάλων πανεπιστημίων, που δεν άργησε να δημιουργήσει τη δική της… «σχολή» γνωστή και ως «the Yale model», στηριζόταν σε ριψοκίνδυνες επενδύσεις που συνήθως δεν ταιριάζουν σε τόσο μεγάλα χαρτοφυλάκια. Private equity, real estate funds και εμπορεύματα ήταν το μυστικό των κερδών των πανεπιστημίων. Επένδυαν ακόμα και σε αγορές με ελάχιστη ρευστότητα, όπως αυτή της ξυλείας, πετυχαίνοντας αποδόσεις που τους επέτρεπαν να χτίζουν νέες εγκαταστάσεις, να δίνουν γενναιόδωρες υποτροφίες και να πληρώνουν τους μισθούς του πολυάριθμου διδακτικού προσωπικού τους.

Όμως, η συνταγή της επιτυχίας φάνηκε να αποτυγχάνει τον τελευταίο χρόνο. Harvard και Princeton είδαν την περιουσία τους να συρρικνώνεται κατά 30% στη χρήση που έληξε στις 30 Ιουνίου. Το Yale εμφανίζει πτώση 25%. Η τεράστια έκθεσή τους στις εναλλακτικές επενδύσεις αποδείχθηκε παγίδα στο bear market.

Για να αποφύγουν την αναγκαστική ρευστοποίηση ακόμα και ζημιογόνων θέσεων, τα πανεπιστήμια κατέφυγαν στο δανεισμό. Το Harvard εξέδωσε πέρυσι ομόλογα ύψους 1,5 δισ. δολαρίων, το Princeton 1 δισ. δολαρίων και το Yale δανείσθηκε 800 εκατ. δολάρια. Όμως, ακόμα και έτσι, τα χαρτοφυλάκια των δωρεών τους συρρικνώθηκαν σημαντικά.

Τα λανθασμένα επενδυτικά στοιχήματα αρχίζουν τώρα να επηρεάζουν τη ζωή στην πανεπιστημιούπολη. Οι μισθοί του διδακτικού και διοικητικού προσωπικού πάγωσαν σε όλα τα πανεπιστήμια, ενώ και οι πρώτες απολύσεις αποτελούν γεγονός. Οι πρυτάνεις προσπαθούν να εξοικονομήσουν χρήματα όπου μπορούν. Δεν αντικαθιστούν τους καθηγητές που συνταξιοδοτούνται και κόβουν το ζεστό πρόγευμα στις φοιτητικές εστίες.

Και βέβαια, αναγκάζονται να δώσουν λιγότερες υποτροφίες, την ώρα που οι φοιτητές τους τις χρειάζονται περισσότερο παρά ποτέ, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.

Κ. Σαμ.