Η φιλοσοφία της παρέμβασης στις αγορές

Η αφόρητη πίεση των γεγονότων έκαμψε τις ιδεοληψίες και έτσι υπό τη βαριά σκιά τής εν εξελίξει οικονομικής κρίσης, ήρθε η αναγνώριση, πως οι αγορές δεν είναι σε θέση να αυτορυθμισθούν. Και τούτο από τα πλέον αρμόδια χείλη του προηγούμενου διοικητή της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας, Αλαν Γκρίνσπαν, που θεωρείται υπεύθυνος για τα προβλήματα των τελευταίων δύο ετών.

Η εξέλιξη αυτή μας δίνει το δικαίωμα να ξεφύγουμε έστω και μια στιγμή από την καθημερινότητα και να περάσουμε στο χώρο της φιλοσοφίας της οικονομίας. Το κυρίαρχο πρόβλημα των οικονομικών θεωριών είναι ο τρόπος της διανομής του παραγομένου προϊόντος.

Δηλαδή η ερμηνεία του συστήματος τιμών μέσω του οποίου πωλητές και αγοραστές ανταλλάσσουν αγαθά. Η παρεμβολή του χρήματος λύνει το πρόβλημα της ανταλλαγής στην πράξη, αλλά θεωρητικά δεν έχει καταστεί δυνατό να υποστηριχθεί αποτελεσματικά μία συνολική θεωρία, που να ερμηνεύει τις σχέσεις τιμών.

Πολλές θεωρίες της «αξίας» έχουν αναπτυχθεί, αλλά ακόμα η περίφημη θεωρία της αξίας - εργασίας του Καρόλου Μαρξ δεν κατάφερε να λύσει το γρίφο της σχέσης ανταλλαγής μεταξύ των τιμών των προϊόντων. Δηλαδή, γιατί ένα ζευγάρι υποδήματα κοστίζει μια συγκεκριμένη στιγμή όσο πενήντα κιλά σιτάρι και μια ώρα αργότερα η σχέση αυτή μπορεί να αλλάξει. Οι κλασικοί και οι νεοκλασικοί οικονομολόγοι δεν αντιμετώπισαν το θέμα αυτό και ξεκίνησαν τη θεωρητική τους θεμελίωση από την αγορά, ανακηρύσσοντας την σε υπέρτατο κριτή που κάθε στιγμή δίνει συγκεκριμένη τιμή στα αγαθά.

Οσο για τους Κεϋνσιανούς, το περίφημο βιβλίο του Κέυνς «Η γενική Θεωρία...» είναι περισσότερο εργαλείο οικονομικής πολιτικής, παρά θεωρητικό κείμενο. Ισως εκείνο που μας μένει τελικά να είναι η περίφημη φράση του Αριστοτέλη που εξηγεί ότι η σχέση τιμών ανταλλαγής των προϊόντων γίνεται «κατά χρεία». Και φυσικά η «χρεία» μπορεί να μεταβάλλεται διαχρονικά και τοπικά.

Η «φυσική» αυτή εξήγηση όμως για το πώς λειτουργούν οι αγορές, δεν μας εμποδίζει να συμπεράνουμε πως οι κοινωνίες έχουν δικαίωμα να παρεμβαίνουν θεσμικά σε αυτές εισάγοντας ρυθμίσεις, όταν η «χρεία» λάβει κοινωνικές διαστάσεις. Γιατί όχι και τώρα;
Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ