Η κρίση που έρχεται, θα 'ναι κοινωνική

«Για πολλούς η κρίση έχει ήδη παρέλθει -σκέψη πολύ επικίνδυνη. Η ανεργία θα συνεχίσει ν' αυξάνεται και την οικονομική θ' ακολουθήσει και μια κοινωνική κρίση». Ο επικεφαλής του ΔΝΤ, Ντομινίκ Στρος-Καν, μιλά στη γερμανική επιθεώρηση για άπληστους τραπεζικούς, την πρόσφατη οικονομική κρίση και την πρότασή του για νέα καθήκοντα του ΔΝΤ στην αντιμετώπιση των κρίσεων.
Κύριε Στρος-Καν, την ημέρα πτώχευσης της «Lehman Brothers» η αμερικανική κρίση στην αγορά ακινήτων μετατράπηκε σε παγκόσμιο οικονομικό σεισμό. Εμαθαν κάτι οι υπεύθυνοι απ' όσα συνέβησαν;

«Τα προβλήματα της "Lehman Brothers" δεν τα είχε αντιληφθεί κανείς, αλλά είχαν αρχίσει να διαφαίνονται τα προβλήματα στον τομέα της οικονομίας. Κατά τη διάρκεια δείπνου κατόπιν πρόσκλησης του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών, Χανκ Πόλσον, υψηλόβαθμο στέλεχος τράπεζας είπε ότι "υπήρξαμε πολύ άπληστοι, γι' αυτό χρειαζόμαστε αυστηρότερους κανόνες".

Το δίδαγμα είναι πως ακόμη και η οικονομία της ελεύθερης αγοράς χρειάζεται κανόνες, διαφορετικά δεν μπορεί να λειτουργήσει. Ενδιαφέρον υπήρξε ότι όλες οι κυβερνήσεις, συντηρητικές και σοσιαλδημοκρατικές, δρομολόγησαν παρόμοια μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης.

Ωστόσο, ο σύγχρονος τρόπος αντιμετώπισης των κρίσεων δημιουργεί και νέους κινδύνους, που οι οικονομολόγοι αποκαλούν "moral hazard". Εμένα μ' ενδιαφέρει κυρίως ο συσχετισμός μεταξύ ετοιμότητας για ρίσκο των τραπεζικών και συνεπειών για την παγκόσμια οικονομία. Ελπίζω ότι η επικείμενη σύνοδος κορυφής των G-20 στο Πίτσμπουργκ θα δώσει νέα ώθηση».

Είστε ευχαριστημένος με τις επιδόσεις του ΔΝΤ;

«Το ΔΝΤ έχει τρία διαφορετικά καθήκοντα. Αρχικώς πρέπει να λειτουργεί ως σύστημα πρώιμης προειδοποίησης - εκεί δεν τα καταφέραμε τόσο καλά. Κατόπιν, πρέπει να δίνει συστάσεις στους πολιτικούς -αυτό το καθήκον το καλύψαμε- και να βοηθά χώρες σε οικονομική ένδεια. Για το μέλλον, όμως, βλέπω και μία επιπλέον ευθύνη. Μετά την κρίση, χώρες σε Ασία και Λατ. Αμερική συσσώρευσαν τεράστια αποθέματα συναλλάγματος. Πολιτικώς, το κατανοώ, αλλά αυτό βλάπτει την εγχώρια και την παγκόσμια οικονομία - γιατί αυτά τα χρήματα δεν κινούνται, είναι αδρανή. Ενα παγκόσμιο δίκτυο ασφαλείας, που θα συντονίζεται από το ΔΝΤ και θα βοηθά χώρες οικονομικώς ενδεείς, θα ήταν εποικοδομητικότερο».

Εχετε ιδέες πώς θα περιοριστούν οι κρατικές επεμβάσεις; Υπάρχει σχέδιο υποχώρησης;

«Χρειαζόμαστε μια "exit strategy" και το επεξεργαζόμαστε, αλλά ας μη μιλάμε για άμεση εφαρμογή. Για πολλούς η κρίση έχει ήδη παρέλθει - σκέψη πολύ επικίνδυνη. Η παγκόσμια οικονομική κρίση διαρκεί ακόμη και η ανεργία θα συνεχίσει, απαρατήρητη, ν' αυξάνεται φτάνοντας σ' ένα αποκορύφωμα στα μέσα του 2010. Την οικονομική θ' ακολουθήσει και μια κοινωνική κρίση. Αναμφίβολα, πρέπει να περιορίσουμε τη ρευστότητα. Πιθανότατα θα είναι αναγκαίος ένας συνδυασμός αύξησης επιτοκίων και τερματισμού των απευθείας επεμβάσεων των κεντρικών τραπεζών. Σε μια τέτοια κρίση δεν υπάρχει πολιτική χωρίς κινδύνους, αλλά πού ελλοχεύουν οι μεγάλοι κίνδυνοι; Θεωρώ σήμερα τον κίνδυνο να κατασταλεί σε πολύ πρώιμο στάδιο η ζήτηση πολύ μεγαλύτερον απ' ό,τι εκείνον του πληθωρισμού.

Για διάστημα δεκαετιών οι καταναλωτές της Αμερικής υπήρξαν κινητήριος δύναμη για την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη. Τώρα αυτό αλλάζει, τουλάχιστον στη γενιά των 25-45 ετών. Δεν γνωρίζω αν θα διατηρηθεί η τάση για αποταμίευση. Εάν συμβεί αυτό, είναι ασαφές ποιος θα αναλάβει τον ρόλο που διαδραμάτισαν οι Αμερικανοί καταναλωτές τα τελευταία 25 χρόνια. Οι Κινέζοι επενδύουν περισσότερο σε παιδεία και υποδομή, ενώ οι Αμερικανοί στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας. Πρέπει να βρεθούν άλλες πηγές ανάπτυξης, δεν μπορούμε να θεωρήσουμε πως Βραζιλιάνοι, Ινδοί ή Κινέζοι θα εξελιχθούν σε μείζον αγοραστικό κοινό».

Ο νομπελίστας Π. Σάμιουελσον προτείνει μία άλλη λύση. Καλεί τις ΗΠΑ να επιβραδύνουν τους ρυθμούς του καπιταλισμού. Κατά τη γνώμη του, η οικονομική ανάπτυξη θα 'πρεπε να πάρει χαρακτήρα ουσιαστικότερο.

«Ο Σάμιουελσον έχει δίκιο - παρ' όλα αυτά, όποιος υποστηρίζει χαλαρότερους ρυθμούς ανάπτυξης, πρέπει να εφιστά την προσοχή πως αυτό θα προκαλέσει διεθνώς και υψηλότερα ποσοστά ανεργίας».
Υπεύθυνος: Επιμέλεια: ΟΛΓΑ ΚΟΛΙΑΤΣΟΥ






-