Σοκ και δέος στις τράπεζες

Μια εξαιρετικά σημαντική μεταβολή στο τραπεζικό σύστημα, που θα κοστίσει αρκετά... ακριβά στους μετόχους τους βρίσκεται σιωπηλά σε εξέλιξη από τις 22 Ιουλίου. Τα «υβριδικά» κεφάλαια των τραπεζών, ακόμα κι εκείνα που χαρακτηρίζονται υψηλής εξασφάλισης, όπως τα Tier 1 (και κατά δεύτερο λόγο τα Tier 2), πρέπει σταδιακά να αντικατασταθούν από μετοχικό κεφάλαιο.

Η αντικατάσταση του τεράστιου όγκου των υβριδικών κεφαλαίων που μέχρι σήμερα -ιδιαίτερα στην Ευρώπη- αποτελούν σε μεγάλο μέρος την κεφαλαιακή κάλυψη των τραπεζών, αναμένεται να προκαλέσει «σεισμό» στις διεθνείς κεφαλαιαγορές και να δρομολογήσει –σε πολλές περιπτώσεις βίαια– μια εκτεταμένη συγκεντροποίηση του τραπεζικού συστήματος.

Τα «νούμερα» είναι ενδεικτικά. Συνολικά υπολογίζεται ότι σε ΗΠΑ και Ευρώπη τα υβριδικά κεφάλαια Tier 1 που «διασφαλίζουν» τους τραπεζικούς ισολογισμούς ξεπερνούν τα 450 δισ. δολ. Από αυτά περισσότερα από 283 δισ. δολ. αφορούν σε ευρωπαϊκές τράπεζες και στο μεγαλύτερο μέρος τους θα πρέπει να αντικατασταθούν από μετοχικό κεφάλαιο...

Να δούμε όμως τα πράγματα με την σειρά τους. Η σχετική διαδικασία ξεκίνησε τον περασμένο Ιούλιο (22/7/2009) με ανακοίνωση της Κομισιόν (the “July Communication”), η οποία υπό την γενική συνθήκη του “burden sharing” από πλευράς μετόχων, έθεσε για πρώτη φορά από την κατάρρευση της Lehman Brothers θέμα καταλληλότητας των υβριδικών κεφαλαίων και ανασυγκρότησης της κεφαλαιακής σύνθεσης των τραπεζών που έχουν αποδεχθεί κρατικά κεφάλαια για την στήριξή τους.

Μέχρι τότε δεν είχε υπάρξει η παραμικρή αναφορά στη χρήση υβριδικών κεφαλαίων (τα οποία ενέχουν υποχρεώσεις εξυπηρέτησης από τις τράπεζες).

Την ανακοίνωση εκείνη ακολούθησε νέα ανάλογη δήλωση από την Κομισιόν στις 7 Αυγούστου... στο ίδιο πνεύμα αυτή την φορά από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνιστικότητας.

Τα πράγματα έγιναν πολύ πιο ξεκάθαρα αυτόν τον μήνα (Σεπτέμβριο) όταν το θέμα συζητήθηκε από τους υπουργούς οικονομίας και τους κεντρικούς τραπεζίτες στο Λονδίνο στην προετοιμασία της Συνόδου του G-20.

Στη Βασιλεία όμως πάρθηκαν οι οριστικές αποφάσεις. Εκεί στην συνάντηση των διοικητών των Κεντρικών Τραπεζών που συμμετέχουν στο Συμβούλιο της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS) οριστικοποιήθηκε η διαδικασία με την οποία θα προχωρήσει το «ξεκαθάρισμα» των κεφαλαίων των τραπεζών.

Όπως διευκρίνισε στο Capital.gr στέλεχος της ΕΚΤ η απόφαση που έχει ληφθεί στην BIS είναι να δρομολογηθεί στη διάρκεια του 2010 η διαδικασία προσδιορισμού των επιπτώσεων από την «μεταβολή» αυτή, δηλαδή την αντικατάσταση των υβριδικών (στην ουσία δανειακών κεφαλαίων) των τραπεζών με αυξήσεις των μετοχικών κεφαλαίων τους. Στόχος είναι να μεταφερθεί το «βάρος» του κινδύνου που κουβαλάει η κάθε τράπεζα, από το δημόσιο (μέσω των «πακέτων στήριξης») στους μετόχους τους.

Η διαδικασία αυτή θα κρατήσει περίπου ένα χρόνο και στη συνέχεια θα δρομολογηθεί η εφαρμογή της με την ανάλογη προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας μέσα στο 2011. Με άλλα λόγια οι ευρωπαϊκές τράπεζες –εφόσον δεν υπάρξουν αλλαγές ενδιάμεσα– θα πρέπει το 2011 να κάνουν ΑΜΚ που θα ξεπερνούν τα 150 - 200 δισ. ευρώ...

Το ενδεχόμενο να μεταβληθεί το χρονοδιάγραμμα αυτό δεν είναι απίθανο καθώς η απορρόφηση ενός τέτοιου όγκου κεφαλαίων από τις διεθνείς αγορές θα μπορούσε να βυθίσει στην ύφεση την διεθνή οικονομία ακόμα και αν σήμερα η ανάπτυξη έτρεχε με ρυθμούς ανάλογους του 2007...

Το γεγονός αυτό προβλημάτισε έντονα την BIS και για τον λόγο αυτό αποφασίσθηκε να μεσολαβήσει το 2010 η περίοδος «αποτύπωσης» των επιπτώσεων μιας τέτοιας κίνησης πριν αυτή δρομολογηθεί οριστικά.

Το ενδιαφέρον όμως εδώ είναι ότι οι οίκοι αξιολόγησης έχουν ήδη ενσωματώσει τις αποφάσεις αυτές στις μελέτες τους και αρχίζουν να αναθεωρούν αρνητικά το rating των τραπεζών με βάση τον όγκο των υβριδικών κεφαλαίων στα οποία στηρίζονται.

Σύμφωνα με πληροφορίες του Capital.gr ο οίκος πιστοληπτικής ικανότητας Fitch έχει ήδη αναθεωρήσει αρνητικά –λόγω των αποφάσεων αυτών– το rating των υβριδικών κεφαλαίων των Lloyds Banking Group plc (LBS), Royal Bank of Scotland Group plc (RBS), ING Group, Dexia Group, ABN Amro, SNS Bank, Fortis Bank Nederland και BPCE, δηλώνοντας ότι θα προχωρήσει σε ανάλογες αναθεωρήσεις σε όλες τις ευρωπαϊκές τράπεζες.

Η «λογική» πίσω από τις αποφάσεις αυτές είναι ότι οι τράπεζες που κάνουν χρήση κρατικών κεφαλαίων δεν μπορούν να χρησιμοποιούν τα κεφάλαια αυτά προς όφελος των μετόχων τους, αλλά αυτοί (οι μέτοχοι) σταδιακά θα πρέπει να αναλάβουν το συνολικό κόστος των «κινδύνων» που αντιπροσωπεύει το «χαρτοφυλάκιο» και η καθαρή θέση των τραπεζών τους.

Οι εξελίξεις αυτές έχουν ήδη εντείνει την ανησυχία και των Eλλήνων τραπεζιτών, οι οποίοι ήδη εδώ και μερικούς μήνες προσπαθούν να προλάβουν ο ένας το άλλον και να «μαζέψουν» από τη δύσκολη αγορά κεφάλαια με νέες ΑΜΚ, προλαμβάνοντας τις... συνέπειες που έρχονται.

«Η αλήθεια είναι ότι η κατάσταση θα γίνει πολύ δύσκολη για αρκετούς τραπεζίτες μέσα στο 2010 και... κάποιοι θα υποχρεωθούν εκ των πραγμάτων να ξανασκεφθούν το θέμα των συγχωνεύσεων...» υποστήριξε στο Capital.gr επώνυμος τραπεζίτης (ιδιωτικής τράπεζας). Όπως τόνισε, «άλλοι θα υποχρεωθούν σε κάτι τέτοιο από τις εξελίξεις και άλλοι, οι πλέον έτοιμοι, θα το επιδιώξουν το ταχύτερο ακόμα και αν πετύχουν σημαντικές ΑΜΚ στο μεταξύ...».

Η αλήθεια όμως είναι ότι από την εικόνα που το Capital.gr κατάφερε να διαμορφώσει σε επίπεδο Βρυξελλών, ο χρόνος των εξελίξεων θα κριθεί από το αν η ευρωζώνη θα καταφέρει ή όχι να επιβεβαιώσει σημάδια ανάκαμψης της οικονομίας στο β΄ εξάμηνο του 2010. Αν όχι τότε στα μέσα στου 2010 το ευρω-σύστημα ίσως βρεθεί μπροστά σε άλλες προτεραιότητες...
Του Γιάννη Αγγέλη