Ουσιαστική ώθηση για την κλιματική αλλαγή

Το επείγον θέμα της κλιματικής αλλαγής είχε την «τιμητική» στη σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, στη Νέα Υόρκη. Ο γενικός γραμματέας του οργανισμού, Μπαν Κι Μουν, επέδειξε ιδιαίτερη κινητικότητα, καθώς διαγραφόταν με σαφήνεια το φάσμα ενδεχόμενης αποτυχίας της παγκόσμιας διάσκεψης στην Κοπεγχάγη για το κλίμα, τον ερχόμενο Δεκέμβριο, η οποία πρέπει να καταλήξει στη διάδοχο συνθήκη εκείνης του Κιότο για την κλιματική αλλαγή. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο γ.γ. του ΟΗΕ πρότεινε τη διοργάνωση νέας συνόδου των ηγετών των ισχυρότερων οικονομικών του κόσμου, στα μέσα Νοεμβρίου, για την ανεύρεση πολιτικής λύσης.

«Η αδυναμία να καταλήξουμε σε μία διεθνή συμφωνία στην Κοπεγχάγη θα είναι ηθικά ασυγχώρητη, κοντόφθαλμη οικονομικά και απερίσκεπτη πολιτικά», δήλωσε ο γ.γ. του ΟΗΕ, κηρύσσοντας την Τρίτη την έναρξη της συνάντησης κορυφής για τις κλιματικές αλλαγές στην οποία μετείχαν περίπου εκατό αρχηγοί κρατών. Λίγα 24ωρα νωρίτερα, ο Μπαν Κι Μουν, θέλοντας να δώσει έμφαση στην ανάγκη να υπάρξει εκ νέου κινητικότητα, καθώς τα πράγματα για το μείζον θέμα της κλιματικής αλλαγής έμοιαζαν να έχουν βαλτώσει τους τελευταίους μήνας, υπονομεύοντας έτσι τη διεθνή σύνοδο της Κοπεγχάγης για την κλιματική αλλαγή, είχε χρησιμοποιήσει μια εύγλωττη εικόνα: «Έχουμε το πόδι μας κολλημένο στο γκάζι και πηγαίνουμε κατευθείαν για τον γκρεμό», έλεγε στις 3 Σεπτεμβρίου στη Γενεύη. Αλλά και ο Γάλλος πρόεδρος, Νικολά Σαρκοζί, προειδοποιούσε, πριν από τη συνάντηση της Τρίτης, ότι η κατάσταση βρίσκεται «σε μηδενικό σημείο»...

Έτσι, η συνάντηση των εκατό περίπου ηγετών απέκτησε κρίσιμη σημασία. Ως συνολικά «θετική» την αποτίμησε ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Ερβέ Κεμπφ, τονίζοντας ότι σημειώθηκαν δεσμεύσεις ότι αφήνουν να διαφανεί ότι οι αρχηγοί των κρατών έχουν αντιληφθεί ότι δεν μπορούν να αποτύχουν στις διαπραγματεύσεις της Κοπεγχάγης - «η ατμόσφαιρα βελτιώθηκε σαφώς την Τρίτη», παρατήρησε ο ίδιος. «Κατ' αρχήν δεν υπήρξε επιθετικότητα στα λόγια από πλευράς αφρικανικών κρατών που θα μπορούσαν να στιγματίσουν τις ευθύνες των δυτικών χωρών, αλλά κινήθηκαν περισσότερο στους τρόπους επιτυχούς έκβασης της συνόδου της Κοπεγχάγης. Τώρα η έμφαση δίνεται στη δημιουργία ενός οικονομικού μηχανισμού συγκέντρωσης χρημάτων και πόρων προς όφελος των αναπτυσσόμενων χωρών για να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή», εξήγησε ο ίδιος.

Η κοινή στρατηγική Ευρωπαίων και Ιαπώνων

Πράγματι το κεντρικό διακύβευμα των διαπραγματεύσεων της Κοπεγχάγης είναι ακριβώς αυτή η ενίσχυση των πιο φτωχών χωρών, να αναπτυχθούν, περιορίζοντας την κατανάλωση ενέργειάς τους. Πολλές προτάσεις έγιναν προς την κατεύθυνση αυτή. Έτσι ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Γιούκιο Χατογιάμα επιβεβαίωσε τη δέσμευση της χώρας του να μειώσει της εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά ένα τέταρτο, ως το 2020 σε σχέση με το 1990. Πρότεινε μάλιστα έναν μηχανισμό βοήθειας προς τις αναπτυσσόμενες χώρες: τη δημιουργία ενός ταμείου ιδιωτικής και δημόσιας βοήθειας, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, τη μεταβίβαση τεχνολογιών, με σεβασμό των πνευματικών δικαιωμάτων. Από ευρωπαϊκής πλευράς, ο ασκών την προεδρίας της Ε.Ε., Σουηδός πρωθυπουργός Φρέντρικ Ράινφελντ δήλωσε ότι σύμφωνα με την Κομισιόν χρειάζονται «5 με 7 δισ. τον χρόνο τα δύο επόμενα χρόνια». Ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί τόνισε ότι ως το 2020 η Κομισιόν έχει υπολογίσει σε 100 δισ. ευρώ τον χρόνο τις χρηματοδοτήσεις «που μπορούμε να υπολογίσουμε για να βοηθήσουμε τις αναπτυσσόμενες χώρες να προσαρμοστούν». Ο Σαρκοζί εξέφρασε τη στήριξή του στην πρόταση του Μεξικού για τη δημιουργία ενός ταμείου από όλες τις χώρες του πλανήτη.

Από την πλευρά τους, οι αφρικανικές χώρες, δια στόματος του προέδρου της Ρουάντα, Πωλ Καγκαμέ, αποδέχθηκαν αυτή τη λογική, αποφεύγοντας να επικρίνουν τις χώρες του Βορρά, που ευθύνονται ουσιαστικά για την υπερθέρμανση του πλανήτη. «Ο στόχος του παιχνιδιού δεν είναι να βρούμε ενόχους. Το θέμα είναι η επιβίωση του πλανήτη. Το να δαχτυλοδείχνουμε ο ένας τον άλλον, δεν είναι μόνο άχρηστο αλλά και αντιπαραγωγικό», είπε ο Καγκαμέ, που στήριξε την άποψη επέκτασης της αγοράς του άνθρακα. Αυτή η επέκταση θα μπορούσε να φθάσει τα χίλια δισ. δολάρια για τη δημιουργία πόρων για την Αφρική.

Όπως φάνηκε από τη συνάντηση κορυφής, η στρατηγική Ευρωπαίων και Ιαπώνων είναι η εξεύρεση συμφωνίας στη διαπραγμάτευση με τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες. Η Ουάσινγκτον δεν παίζει ενεργό ρόλο σε αυτή τη στρατηγική, χωρίς ωστόσο να την παρεμποδίζει, όπως συνέβαινε επί του προκατόχου του Μπάρακ Ομπάμα, Τζορτζ Μπους. Η αμερικανική Γερουσία, ωστόσο, μπλοκάρει το σχέδιο του Ομπάμα για τη δημιουργία αγοράς άνθρακα στις ΗΠΑ.

Πράγματι, ενώπιον των Ηνωμένων Εθνών, κατά την παρθενική του ομιλία στη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού την Τετάρτη, ο Μπάρακ Ομπάμα έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για «αναπότρεπτη καταστροφή» που θα αντιμετωπίσουν οι μελλοντικές γενιές αν η διεθνής κοινότητα δεν ενεργήσει «θαρραλέα, γρήγορα και μαζί», τονίζοντας ότι «θα κριθούμε από την ιστορία». «Οι ημέρες που οι ΗΠΑ κωλυσιεργούσαν στο θέμα αυτό, είναι πλέον παρελθόν», είπε και υπενθύμισε τον στόχο του να φέρει τις αμερικανικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στο επίπεδο του 1990 ώς το 2020. Πάντως, αν και υπογράμμισε ότι η χώρα του κινήθηκε περισσότερο στο θέμα αυτό «στη διάρκεια των οκτώ τελευταίων μηνών από ό,τι σε όλη την ιστορία της», ο Αμερικανός πρόεδρος δεν παρουσίασε κάποιο νέο επιχείρημα.

Δεν είναι πρώτη προτεραιότητα η εκπομπή αερίων για το Πεκίνο...

Και οι οκτώ ηγέτες που έλαβαν τον λόγο στη συνάντηση της Τρίτης εξέφρασαν την επιθυμία υπέρβασης του αδιεξόδου, καταθέτοντας μάλιστα και συγκεκριμένες προτάσεις. Με ενδιαφέρον αναμενόταν η τοποθέτηση της Κίνας, της γρηγορότερα αναπτυσσόμενης οικονομίας στον κόσμο, μιας από τις χώρες που ρυπαίνει περισσότερο τον πλανήτη. Ο Κινέζος πρόεδρος Χου Ζιντάο ανακοίνωσε ότι η χώρα του υιοθέτησε εθνικό πρόγραμμα με, «δεσμευτικούς», όπως τόνισε, στόχους. Ο Χου Ζιντάο ανακοίνωσε έτσι ότι η Κίνα θα λάβει νέα μέτρα για τη «μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε σχέση με το ΑΕΠ» το 2020 σε σχέση με το 2005. «Θα αναπτύξουμε τις ανανεώσιμες πηγές και την πυρηνική ενέργεια» ανακοίνωσε, προσθέτοντας: «Θα αναπτύξουμε το τμήμα των μη ορυκτών ενεργειών στην κατανάλωση της χώρας, φθάνοντας το ποσοστό του 15% ως το 2020». Ο ίδιος ανακοίνωσε αύξηση της επιφάνειας των κινεζικών δασών κατά 40 εκατομμύρια εκτάρια ως το 2020 σε σχέση με το 2005, προκειμένου να απορροφηθεί το διοξείδιο του άνθρακα.

Η Κίνα είναι πλέον η χώρα που εκπέμπει περισσότερα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, αφήνοντας στη δεύτερη θέση τις ΗΠΑ. Αυτές οι δύο χώρες μαζί είναι οι «πρωταθλήτριες» των εκπομπών αυτών των αερίων: ευθύνονται για το 40% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων διοξειδίου του άνθρακα. Αφού υπογράμμισε ότι η Κίνα θα κάνει ό,τι μπορεί για την ανάπτυξη «πράσινης οικονομίας, οικονομίας με χαμηλό ποσοστό άνθρακα, την επιτάχυνση της έρευνας και της ανάπτυξης και της διάδοσης των πράσινων τεχνολογιών», υπενθύμισε ότι για τις «αναπτυσσόμενες χώρες, η πρώτη προτεραιότητα είναι τώρα η οικονομική ανάπτυξη, η εξάλειψη της φτώχειας και η βελτίωση του επιπέδου ζωής». Μια τοποθέτηση που έκανε φανερό ότι η μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων προτεραιοτήτων του Πεκίνου...

Το θέμα του κλίματος αναμενόταν να συζητηθεί και στη σύνοδο του Πίτσμπουργκ, όπου όμως επρόκειτο να κυριαρχήσουν τα οικονομικά ζητήματα - κυρίως εκείνο της ρύθμισης των χρηματοπιστωτικών αγορών. Άρα, τι έμεινε από την πολυαναμενόμενη συνάντηση της Νέας Υόρκης; Τίποτε το απτό, από πλευράς αριθμών ή δεσμεύσεων. Μόνον η έκφραση καλής θέλησης μιας σειράς σημαντικών "παικτών" του διεθνούς στερεώματος ενόψει της συνόδου της Κοπεγχάγης. Είναι αυτή αρκετή για την επιτυχία της τελευταίας; Σίγουρα όχι. Οι επόμενες εβδομάδες θα είναι λοιπόν κρίσιμες για το κατά πόσο στην Κοπεγχάγη θα σημειωθεί πραγματική πρόοδος ή όχι, στο θέμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη...
Τσερεζόλε Ε.