Στους παλιούς μύλους στο λιμάνι

Θα αλλάξει όψη το λιμάνι της Καλαμάτας, καθώς ένα από τα χαρακτηριστικότερα κτήριά του, οι παλιοί κυλινδρόμυλοι «Ευαγγελίστρια», θα μετατραπούν σε ένα υπερπολυτελές ξενοδοχείο 5*, που θα διαθέτει και συνεδριακό κέντρο. Το συγκεκριμένο κτήριο έχει δεθεί αναπόσπαστα και με την ιστορία της Καλαμάτας, σε πολλά επίπεδα, για ένα αιώνα και η μετατροπή του σε ξενοδοχείο, είναι σίγουρο πως θα αναβαθμίσει ακόμη περισσότερο την περιοχή. Ο ιδιοκτήτης του κτηρίου Αθαν. Καρυπίδης μας δήλωσε αποφασισμένος να προχωρήσει στην υλοποίηση της επένδυσης, ενώ, άφησε ανοιχτό κάθε ενδεχόμενο όσον αφορά την κατασκευή του εμπορικού κέντρου, λέγοντας πως επιθυμεί να το εξετάσει περισσότερο. Παραμένει ωστόσο άγνωστο πότε θα ξεκινήσουν οι εργασίες, αν και το κτήριο έχει χαρακτηριστεί με πρόσφατη απόφαση του υπουργού πολιτισμού Αντ. Σαμαρά ως μνημείο από πλευράς κελυφών.
Η συγκεκριμένη απόφαση που έχει ήδη προωθηθεί στο Εθνικό Τυπογραφείο, χαροποίησε το δήμαρχο Παν. Νίκα, ο οποίος είπε πως «είναι εξαιρετικά σημαντική για να υπάρξει εξέλιξη στην ανακατασκευή των συγκεκριμένων κτηρίων, καθώς υπάρχει κατεύθυνση να γίνει ξενοδοχειακή μονάδα πολυτελείας».

Επίσης, χαρακτηρίστηκαν ως κινητά μνημεία δύο κόσκινα που βρίσκονται στο δεύτερο όροφο του κτηρίου προς την οδό Ψαρών, «διότι συνδέονται με τη λειτουργία και το χαρακτήρα του βιομηχανικού συγκροτήματος».
Από την πλευρά της η αρχιτέκτονας Κορνηλία Ζαρκιά, επιβεβαίωσε τις προθέσεις του ιδιοκτήτη. Όσον όμως αφορά στην κάλυψη του κτηρίου με ύφασμα, στο οποίο θα είναι αποτυπωμένο το νέο κτήριο, θέμα για το οποίο είχε μαζί της συνάντηση ο δήμαρχος Καλαμάτας Παν. Νίκας, είπε πως η συνάντηση έγινε, αλλά όμως χωρίς αποτέλεσμα, καθώς δεν προέκυψε ποιος θα αναλάβει το κόστος κατασκευής. Υπενθυμίζεται ότι όπως είχε δηλώσει ο δήμαρχος Καλαμάτας «με αυτό τον τρόπο και μέχρι να ξεκινήσουν οι εργασίες ανέγερσης του νέου κτηρίου, θα βελτιωθεί σημαντικά η αισθητική εικόνα του λιμανιού της πόλης».

Ιστορικό
Το κτήριο της «Ευαγγελίστριας» οικοδομήθηκε το 1926 και δύο χρόνια αργότερα, το 1928, οικοδομείται το νέο κτήριο του μύλου «Φεραδούρου – Αποστολάκη και ΣΙΑ». Μετά το 1934 αρχίζουν οι διαδικασίες συγχώνευσης των δύο επιχειρήσεων που διήρκεσαν έως το 1939. Από τη διαδικασία αυτή προκύπτουν δύο συγκροτήματα. Το πρώτο (1926) βρίσκεται δίπλα στη δεξαμενή του λιμανιού και ονομαζόταν «Ευαγγελίστρια» ή «Επιλιμένιος» ή «Κάτω Μύλος» ή «Μεγάλος Μύλος». Το δεύτερο (1928) βρισκόταν βορειότερα (νοτιοδυτικά του σημερινού Πάρκου Σιδηροδρόμων) και ήταν γνωστός ως «Κυλινδρόμυλος Φεραδούρου – Αποστολάκη» ή «Χερσαίος» ή «Πάνω Μύλος» ή «Μικρός Μύλος».
Το συγκρότημα της «Ευαγγελίστριας Α.Ε.» κατασκευάστηκε σε πέντε οικόπεδα που αγόρασε και συνένωσε ο Γ. Σπ. Παπαδόπουλος το 1925. Τα οικόπεδα βρίσκονταν στην παραλία της Καλαμάτας, δυτικά της δεξαμενής του λιμένα. Το ακίνητο μεταβιβάστηκε σχεδόν αμέσως στην εταιρεία «Στασινόπουλος – Παπαδόπουλος και ΣΙΑ», που μόλις είχε συσταθεί. Ένα μήνα αργότερα, Φεβρουάριος 1925, αγοράστηκαν δύο ακόμη οικόπεδα στην ίδια περιοχή, δυτικότερα των αρχικών. Έως το 1930 η εταιρεία αγόρασε και τα υπόλοιπα οικόπεδα του οικοδομικού τετραγώνου. Η τελευταία αγορά οικοπέδων της εταιρείας προς επέκταση έγινε το 1950.
Από τα στοιχεία που υπάρχουν, προκύπτει ότι το κυρίως κτήριο, ο κυλινδρόμυλος, είχε κατασκευαστεί το Δεκέμβριο του 1925. Το 1928 άρχισε η επέκταση των εγκαταστάσεων με την προμήθεια και εγκατάσταση του τρίτου μύλου.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής το εργοστάσιο καταλήφθηκε από τους Ιταλούς και υπέστη μεγάλες ζημιές. Μετά τον πόλεμο κατασκευάστηκε μία, ακόμη, αποθήκη. Η έλλειψη κεφαλαίων της εταιρείας και τα σημαντικά προβλήματα στο εμπόριο και στην επεξεργασία των σιτηρών είχαν ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση των ρυθμών λειτουργίας της εταιρείας. Με δανειοδότηση μέσω του «Σχεδίου Μάρσαλ» ξεκίνησαν μεταξύ 1951 και 1952 κάποιες επεκτάσεις, οι οποίες ολοκληρώθηκαν πολλά χρόνια αργότερα. Η τελευταία προσθήκη – επέκταση αποθήκης έγινε το 1969, ενώ στη δεκαετία του 1980 κατασκευάστηκαν σιλό δυτικά της οδού Ύδρας. Ο σεισμός του 1986 έπληξε σοβαρά τις εγκαταστάσεις της εταιρείας και σε συνδυασμό με την έλλειψη κεφαλαίων, την αδυναμία εκσυγχρονισμού και τον ανταγωνισμό από τις άλλες μονάδες οδήγησε στο κλείσιμο της εταιρείας.

Οι λιμενεργάτες
Στην περιοχή των κυλινδρόμυλων, διαδραματίστηκε και μια από τις χαρακτηριστικότερες στιγμές στην πορεία του εργατικού κινήματος της Ελλάδας, στις 9 Μαΐου 1934, όπου λιμενεργάτες έπεσαν νεκροί από τις σφαίρες όπλων στρατιωτών και αστυνομικών, ενώ υπήρξαν και αρκετοί τραυματίες.
Τα γεγονότα που είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο των Αντώνη Μαραγκουδάκη, Ανδρέα Σπάλα, Παναγιώτη Μπλίκου, Γιάννη Κολλιτσιδάκη, Π. Πηλίκα, Βασίλη Γιαλατσινού και Βασίλη Καπετανέα, είχαν ξεκινήσει από το 1932, όταν οι φορτοεκφορτωτές που μετέφεραν στις πλάτες τους το σιτάρι από τα αμπάρια των πλοίων στους μύλους, ξεκίνησαν απεργία με αφορμή τη λειτουργία του μηχανήματος που θα ρουφούσε το σιτάρι από τα αμπάρια και θα το μετέφερε στις αποθήκες, χωρίς τη μεσολάβηση των φορτοεκφορτωτών. Αυτοί από την πλευρά τους τον Οκτώβριο του 1932 ξεκίνησαν την απεργία, διεκδικώντας εκ περιτροπής εργασία των συναδέλφων τους, αίτημα που απορρίφθηκε.
Μεσολαβούν και άλλα ανάλογα περιστατικά, ενώ στις 8 Μαΐου 1934, μία ημέρα πριν τα εγκαίνια του μηχανήματος, έχει κηρυχθεί απεργία στην οποία συμμετέχουν επίσης μυλεργάτες και καταστηματάρχες. Ο τότε υφυπουργός Εργασίας Στεφανόπουλος έχει δώσει εντολή για πάση θυσία λειτουργία του σιλό και γύρω από τους μύλους και το τελωνείο, έχουν στηθεί δυνάμεις της χωροφυλακής και του στρατού, καθώς και υπάλληλοι των τότε αφεντικών. Οι λιμενεργάτες προσπαθούν να αποτρέψουν την εκφόρτωση του πλοίου «Λίμνη» από το νέο μηχάνημα, απωθούνται από τους στρατιώτες, αλλά ξαναπροσπαθούν μέσω θαλάσσης, αυτή τη φορά. Οι στρατιώτες πυροβολούν και πέφτουν νεκροί πέντε άνθρωποι. Οι συγκεντρωμένοι κρατούν στα χέρια τους τα σώματα των νεκρών και ξεκινούν πορεία στο κέντρο της πόλης. Ακολουθούν εκτεταμένα επεισόδια με τις δυνάμεις ασφαλείας και στους νεκρούς προστίθενται τρία άτομα, ενώ η χωροφυλακή απαγορεύει την περισυλλογή των πτωμάτων επί πολλές ώρες.
Στις 10 Μαΐου, οπότε έγινε η κηδεία των νεκρών, ξέσπασαν οργισμένες διαδηλώσεις. Η Καλαμάτα βρισκόταν υπό το καθεστώς γενικής απεργίας, που είχαν κηρύξει όλα τα σωματεία, ενώ ο δικηγορικός σύλλογος κατήγγειλε με προκηρύξεις του τις στρατιωτικές αρχές ως υπεύθυνες για τη σφαγή.

Του Χάρη Χαραλαμπόπουλου