Παρεμβάσεις σε σχολεία

Η παιδεία είναι δημόσιο αγαθό, όχι δημόσιο γήπεδο. Και όμως...

Το 3ο Γυμνάσιο Σερρών επισκέφθηκε τις προάλλες ο τοπικός βουλευτής του ΛΑΟΣ συνοδευόμενος από τον γραμματέα του πολιτικού του γραφείου. Ανώνυμες καταγγελίες τον είχαν αυτήν τη φορά ανησυχήσει για το περιεχόμενο του μαθήματος της Ιστορίας. Ο ίδιος βουλευτής είχε στο πρόσφατο παρελθόν ζητήσει διευκρινίσεις για το περιεχόμενο σπουδών ενός πανεπιστημιακού τμήματος καταγγέλλοντας ότι απουσιάζει από αυτό η «επιστήμη των Θρησκευτικών». Αυτήν τη φορά, στην περίπτωση του γυμνασίου, σύμφωνα με τις πηγές του, ο φασισμός δεν διδασκόταν κατά πώς έπρεπε για τον ΛΑΟΣ και πήγε να διευθετήσει το ζήτημα. Στο κόμμα του έχουν, εξάλλου, πολλές ανησυχίες για το θέμα αυτό, καθώς και ειδικούς που μεριμνούν για τις τυχόν συσχετίσεις ανάμεσα στα ολοκληρωτικά καθεστώτα και στις σύγχρονες παραφυάδες τους. Το επεισόδιο δεν έληξε με την επίσκεψη του βουλευτή. Οι εξηγήσεις της καθηγήτριας που κλήθηκε στο γραφείο του διευθυντή και υπερασπίστηκε το εκπαιδευτικό της έργο δεν ικανοποίησαν τον βουλευτή και τη συνέχεια ανάλαβε ο διοικητικός της προϊστάμενος. Η καθηγήτρια θα κληθεί να καταθέσει ενόρκως για το μάθημά της σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπονται για την Ένορκη Διοικητική Εξέταση. Ευτυχώς, στο πλευρό της στέκεται στην περίπτωση αυτή η ΟΛΜΕ, η οποία απαίτησε την παύση της προανακριτικής διαδικασίας και συσχέτισε την τακτική αυτή με απόπειρες ποινικοποίησης της εκπαιδευτικής πράξης και ελέγχου του φρονήματος των εκπαιδευτικών.
Το 1ο Λύκειο Πετρούπολης, ανάμεσα σε άλλα σχολεία, έβαλε στο στόχαστρό του ο Περισσός. Οι πληροφοριοδότες του, επίλεκτα στελέχη της μαθητικής του νεολαίας, είχαν γνωστοποιήσει ότι στο λύκειο αυτό εξελίσσεται μια αντικομμουνιστική εκστρατεία, με επικεφαλής και πάλι μια Εύα, η οποία αφενός οδηγεί τους μαθητές σε παραστάσεις και θεάματα που τα εθίζουν στην καπιταλιστική προπαγάνδα κατά του κομμουνισμού και των επιτευγμάτων του και αφετέρου τιμωρεί όποιον αντιστέκεται. Το επεισόδιο έχει συνέχεια, καθώς του ζητήματος έχουν επιληφθεί ανώτατα κλιμάκια του ΚΚΕ, ο γραμματέας του Κ.Σ. της ΚΝΕ, ο δε λαός της Πετρούπολης έχει κληθεί να διαδηλώσει την αντίθεσή του στην αντικομμουνιστική εκστρατεία που εξελίσσεται στο σχολείο. Κάθε μνεία ή κριτική του σταλινικού φαινομένου που καταγράφεται στις μαθητικές σημειώσεις των εφήβων μελών της ΚΝΕ αποτελεί εξάλλου για τον Περισσό επίθεση κατά του λαού, του οποίου υπερασπιστής έχει αυτοανακηρυχθεί. Ο «Ριζοσπάστης» ανέλαβε να ξεσκεπάσει αυτή τη συνωμοσία καταγράφοντας σε άρθρο του τις περιπτώσεις εκείνες που, σύμφωνα με τους πληροφοριοδότες του, έγινε αναφορά είτε στα εγκλήματα του Στάλιν είτε στην έλλειψη δημοκρατίας στη Σοβιετική Ένωση. Η Πετρούπολη έχει την τιμητική της. Φαίνεται ότι εκεί το δίκτυο πληροφόρησης του Περισσού λειτουργεί καλά. Στο 4ο της Πετρούπολης, σύμφωνα με τον «Ριζοσπάστη», η φιλόλογος αναφέρθηκε στις δολοφονίες του Στάλιν και είπε ότι «ούτε να πεις ελεύθερα τη γνώμη σου δεν μπορούσες», στο ΕΠΑΛ Πετρούπολης, καθηγήτρια και πάλι, αναφέρθηκε στην «έλλειψη δημοκρατίας στη Σοβιετική Ένωση». Και ο Βύρωνας, όμως, δεν πάει πίσω. Στο 5ο του Βύρωνα, όπως καταγγέλλει η ίδια εφημερίδα, στο μάθημα της Ιστορίας «η καθηγήτρια η οποία πρόσκειται στον ΣΥΝ πρόβαλε το αντικομμουνιστικό ντοκιμαντέρ του Π. Τσίμα για τον Άρη Βελουχιώτη» και κατά καιρούς «η ίδια καθηγήτρια μιλάει για τα εγκλήματα του Στάλιν» ενώ στο ίδιο σχολείο, «στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ένας φιλόλογος που πρόσκειται στο ΠΑΣΟΚ λέγοντας τα περί δολοφονιών του Στάλιν».

Κάτι αλήθεια συμβαίνει εδώ. Κάτι σοβαρό. Όσο και αν και οι δύο επεμβάσεις προέρχονται από έναν χώρο στον οποίο δυστυχώς συναντούνται πλέον συχνά οι άκρες του πολιτικού φάσματος με κοινά αιτήματα και κοινές πρακτικές, δεν είναι δυστυχώς οι μόνες. Το σχολείο γίνεται συχνά ο τόπος μιας κομματικής αναμέτρησης χωρίς αρχές και όρια. Και οι δύο περιπτώσεις θέτουν συνεπώς κρίσιμα για την εκπαίδευση και την κοινωνία ερωτήματα: Τι δουλειά έχουν τα κόμματα στις μαθητικές τάξεις; Δεν υπάρχουν άραγε θεσμικά όργανα του σχολείου όπως η συνέλευση των καθηγητών ή τα μαθητικά συμβούλια για να μεριμνήσουν σε τυχόν περιπτώσεις συστηματικής ιδεολογικής προκατάληψης, προπαγάνδας ή κατάχρησης εξουσίας από τη μεριά των διδασκόντων; Τι είδους εκπαίδευση μπορούμε να έχουμε όταν πραγματοποιούνται ανάλογες επεμβάσεις; Όταν το περιεχόμενο των σπουδών βρίσκεται στην επιδιαιτησία των πολιτικών κομμάτων; Όταν τα σχολικά βιβλία περνούν από Ιερά Εξέταση; Όταν οι πολιτικοί θέλουν να γίνουν δάσκαλοι του Γένους; Όταν τα κόμματα απαιτούν να διδαχθούν οι δικές τους αλήθειες; Όταν οι βουλευτές εισβάλλουν στα σχολεία για να ελέγξουν τους εκπαιδευτικούς; Όταν οι εκπαιδευτικοί υποχρεώνονται να δώσουν εξηγήσεις; Όταν τα παιδιά εκπαιδεύονται να καταγγέλλουν τους καθηγητές τους στα κόμματα;

Η Μαρία Ρεπούση είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στην Παιδαγωγική Σχολή του ΑΠΘ.