Παγκόσμια ημέρα βιοποικιλότητας

Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας σήμερα και οι μελέτες ανά τον κόσμο κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις συνέπειες της ανθρώπινης δραστηριότητας στον ακρογωνιαίο λίθο της ζωής στη γη. Το 1/5 των ερπετών και περίπου το 1/4 των αμφίβιων της Ευρώπης απειλούνται με εξαφάνιση, σύμφωνα με νέες μελέτες για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που εκπόνησε η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης και των Φυσικών Πόρων (IUCN).

Ο όρος «βιοποικιλότητα» περιλαμβάνει όλα τα είδη ζωής πάνω στη γη: τα φυτά, τα ζώα, τους μικροοργανισμούς, αλλά και τα γονίδια που περιέχουν, καθώς και τα οικοσυστήματα που σχηματίζουν. Η βιωσιμότητα της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, της αλιείας και των δασών, η παραγωγή τροφίμων και φαρμάκων, η γονιμότητα των εδαφών, η απορρύπανση της ατμόσφαιρας και των υδάτων εξαρτώνται από τη δυναμική του οικοσυστήματος, που με τη σειρά της κι αυτή εξαρτάται από τον πλούτο των ειδών του, την προσαρμοστικότητα, την ανθεκτικότητα και την καλή λειτουργία του.

Το 23% των αμφιβίων και το 21% των ερπετών που ζουν στην Ευρώπη κατατάσσονται σαν απειλούμενα στους πρώτους ευρωπαϊκούς καταλόγους με απειλούμενα είδη, γεγονός που σημαίνει ότι αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο εξάλειψης από τη φύση. Το 59% των ευρωπαϊκών αμφιβίων και το 42% των ερπετών απειλούνται με εξαφάνιση ακόμη περισσότερο από τα θηλαστικά και τα πτηνά της γηραιάς ηπείρου με15% και 13% αντίστοιχα.
Στην Ευρώπη υπάρχουν 151 είδη ερπετών και 85 είδη αμφιβίων, πολλά εκ των οποίων δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου. Έξι είδη ερπετών, έχουν θεωρηθεί ως κρισίμως απειλούμενα είδη, δηλαδή αντιμετωπίζουν εξαιρετικά μεγάλο κίνδυνο εξάλειψης από το φυσικό τους περιβάλλον. Άλλα έντεκα έχουν χαρακτηριστεί ως απειλούμενα (δηλαδή ως αντιμετωπίζοντα πολύ υψηλό κίνδυνο εξάλειψης στη φύση) και 10 ως ευπαθή (δηλαδή αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο εξάλειψης στο φυσικό τους περιβάλλον). Μεταξύ των αμφιβίων, μια ομάδα που περιλαμβάνει τους βατράχους, τους φρύνους, τις σαλαμάνδρες και τους τρίτωνες, δύο είδη που έχουν χαρακτηριστεί ως κρισίμως απειλούμενα: ο βάτραχος της Καρπάθου ( Pelophylax cerigensis) και το Calotriton arnoldi, ο μόνος ενδημικός τρίτων της Ισπανίας. Πέντε ακόμα είδη θεωρούνται ως απειλούμενα, ενώ 11 έχουν χαρακτηρισθεί ως ευπαθή.

«Τα φυσικά ενδιαιτήματα ανά την Ευρώπη όλο και μικραίνουν εξαιτίας της αύξησης του ανθρώπινου πληθυσμού, της εντατικοποίησης της γεωργίας, της εξάπλωσης των πόλεων και της ρύπανσης» επισημαίνει η η καθηγήτρια Έλεν Τεμπλ, μία εκ των συντακτών της μελέτης και προσθέτει: «Η Νότια Ευρώπη είναι ιδιαίτερα πλούσια σε αμφίβια, όμως η κλιματική αλλαγή απειλεί τα ενδιαιτήματα γλυκού νερού που διαθέτει».
Στο μήνυμά του για τη Διεθνή Ημέρα Βιοποικιλότητας, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν, αναφέρει ότι η μείωση του ρυθμού απώλειας των ειδών, η οποία συνδέεται τις περισσότερες φορές με τις αυξανόμενες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, πρέπει να επιτευχθεί μέχρι το 2010, όπως είχε συμφωνηθεί στην Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.

«Συμπίπτοντας με την Παγκόσμια Ημέρα της Βιοποικιλότητας, πρόκειται για μια όντως αφυπνιστική διαπίστωση. Παρά τη νομοθετική θωράκιση των ενδιαιτημάτων μας και των περισσοτέρων ειδών από αυτά που εμπλέκονται εν προκειμένω, περίπου το ένα τέταρτο των ευρωπαϊκών αμφιβίων απειλούνται τώρα με εξαφάνιση. Το γεγονός αυτό αντικατοπτρίζει την τεράστια πίεση που ασκούμε στην πανίδα και χλωρίδα της Ευρώπης και υπογραμμίζει την ανάγκη επανεξέτασης της σχέσης μας με τον φυσικό κόσμο. Καλώ λοιπόν τους πολίτες, τους πολιτικούς και τους επιχειρηματίες να προβληματιστούν με βάση το πρόσφατο μήνυμά μας από την Αθήνα και να ενσωματώσουν τα της βιοποικιλότητας στις αποφάσεις τους. Οι τάσεις αυτές δεν μπορούν να εξακολουθήσουν ως έχουν», δήλωσε ο αρμόδιος για το περιβάλλον Ευρωπαίος Επίτροπος, Σταύρος Δήμας.

Πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Κάρι της Νέας Υόρκης, προειδοποιεί ότι η μείωση της βιοποικιλότητας αυξάνει στις πιθανότητες μετάδοσης ασθενειών των ζώων στους ανθρώπους. Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι σε περιοχές με μειωμένη βιοποικιλότητα, πολλές ασθένειες, μεταξύ των οποίων ο SARS και ιός του δυτικού Νείλου, σημειώνουν έξαρση.

Η βιοποικιλότητα στο περιβάλλον

Σύμφωνα με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις, τα είδη των ζωντανών οργανισμών ανέρχονται σε 5 εκατομμύρια. Ωστόσο, κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα υπάρχοντα είδη θα πρέπει να ανέρχονται στα εκατό εκατομμύρια. Η ακριβής καταμέτρησή τους όμως είναι δύσκολη καθώς ο πιο πολυάριθμος πληθυσμός πάνω στη Γη αποτελείται από μικροοργανισμούς, γεγονός που κάνει ακόμα δυσκολότερο τον εντοπισμό τους. Ένα καλό παράδειγμα αποτελούν τα βακτήρια, από τα οποία γνωρίζουμε περίπου τέσσερις χιλιάδες τύπους, αλλά ο πραγματικός αριθμός τους υπολογίζεται να υπερβαίνει τα τρία εκατομμύρια.

Πηγές: Καθημερινή, Ελεύθερος Τύπος, Focus