Τα γενετικά μεταλλαγμένα προϊόντα στην Ελλάδα

Στην ελληνική αγορά και εξαιτίας του γεγονότος ότι οι ζωοτροφές είναι η κύρια είσοδος των μεταλλαγμένων στη διατροφή μας, κυκλοφορούν εκατοντάδες μεταλλαγμένα προϊόντα που αφορούν παιδικές τροφές, σοκολάτες-καραμέλες-τσίχλες, σπορέλαια-μαργαρίνες, πάνω από 70 είδη γαλακτοκομικών προϊόντων όλων των μεγάλων εταιρειών, παγωτά, δεκάδες προϊόντα από χοιρινό κρέας-αλλαντικά, δεκάδες γιαούρτια-επιδόρπια, αυγά-κοτόπουλα κτλ. Στην Ελλάδα, όπως επισημαίνει ο κ. Τάσος Κουράκης, αναπληρωτής καθηγητής στο Ιατρικό Τμήμα του ΑΠΘ, Εργαστήριο Γενετικής επομένως, «υπάρχει βομβαρδισμός γενετικά τροποποιημένων προϊόντων στην αγορά που περιέχουν γενετικά τροποποιημένα συστατικά αλλά και τροφίμων που περιέχονται από ζώα τα οποία έχουν τραφεί με μεταλλαγμένες ζωοτροφές». Σύμφωνα με τον κ. Κουράκη «το μείζον ζήτημα είναι ότι η χρήση ζωοτροφών που περιέχουν γονίδια αντοχής στα αντιβιοτικά μπορούν να προκαλέσουν εμφάνιση ανθεκτικών μικροβίων
στον εντερικό σωλήνα των ζώων και αυτή η ανθεκτικότητα να μεταβιβασθεί στα μικρόβια που προσβάλλουν τον άνθρωπο και μέσα από τη διατροφή. Επιπλέον, δεν έχει αποκλειστεί η οριζόντια μεταφορά τμημάτων του DNA μέσω του εντερικού σωλήνα σε όργανα του σώματος του ζώου».
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ είναι υποχρεωτική η σήμανση των μεταλλαγμένων οργανισμών και των παραγώγων τους, στα προϊόντα τροφίμων δεν έχει τεθεί ακόμη σε ισχύ αντίστοιχη νομοθεσία για τις ζωοτροφές και τα ζωικά προϊόντα. Μάλιστα, όπως σημειώνει ο κ. Κουράκης δεν είναι ανιχνεύσιμο σε ένα ζωικό προϊόν αν το ζώο από το οποίο προέρχεται έχει διατραφεί με μεταλλαγμένα ή όχι Ακόμα και αν «καθαρίσουμε», λοιπόν, το σύνολο των τροφίμων από τα μεταλλαγμένα συστατικά, οι μεταλλαγμένοι οργανισμοί θα εξακολουθούν να απειλούν το φυσικό περιβάλλον και την υγεία. Για να αποφύγουμε τον εφιάλτη των μεταλλαγμένων, θα πρέπει να καθαρίσουμε το σύνολο της τροφικής αλυσίδας. Περισσότερο από 30.000 συσκευασμένα τρόφιμα, δηλαδή πάνω από το 60% των τροφίμων περιέχουν παράγωγα σόγιας ή καλαμποκιού. Η σόγια και το καλαμπόκι είναι γνωστό ότι αποτελούν δύο από τις πιο σημαντικές πρώτες ύλες στη βιομηχανία τροφίμων Η παραγωγή ζωοτροφών απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς των μεταλλαγμένων οργανισμών. Το 80% των εισαγωγών σόγιας και του καλαμποκιού προορίζονται για την παραγωγή ζωοτροφών). Η χώρα μας εισάγει περίπου 450.000 τόνους σόγιας, και αντίστοιχη ποσότητα καλαμποκιού κάθε χρόνο. Όπως έχουν δείξει επανειλημμένες εργαστηριακές αναλύσεις, άγνωστο ποσοστό των εισαγωγών είναι μεταλλαγμένο. Επομένως, ζωικά τρόφιμα όπως κρέας, πουλερικά, γάλα, τυρί, αβγά και ψάρια, προέρχονται από ζώα που έχουν τραφεί με μεταλλαγμένους οργανισμούς. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι ένα αξιόλογο ποσοστό των κρεάτων που τρώμε προέρχεται από ζώα που τρέφονται με μεταλλαγμένες τροφές. Αξίζει να τονίσουμε ότι σε αρκετές περιπτώσεις (π.χ. στα κοτόπουλα και στα γουρούνια) η σόγια ξεπερνά το 20% της καθημερινής διατροφής τους. Σε αντίθεση με τους ανθρώπους, λοιπόν, τα ζώα καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες σόγιας και καλαμποκιού σε όλο τον κύκλο της ζωής τους.
Σύμφωνα με το σχέδιο του νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού σύντομα θα εφαρμοστεί νομοθεσία για τη σήμανση των ζωοτροφών αλλά και των συστατικών που προέρχονται από μεταλλαγμένους οργανισμούς, ακόμη και αν δεν ανιχνεύεται το μεταλλαγμένο DNA στο τελικό προϊόν. Μέχρι τότε όμως, η σήμανση των μεταλλαγμένων οργανισμών στις ζωοτροφές δεν είναι υποχρεωτική. Αντίστοιχα και η σήμανση των προϊόντων ζωικής προέλευσης δεν είναι υποχρεωτική. Αυτό σημαίνει ότι ο καταναλωτής όταν αγοράζει κρέας, κοτόπουλο, γάλα, τυρί, αβγά ή ψάρι, δεν μπορεί να γνωρίζει αν αυτά προέρχονται από ζώα που έχουν τραφεί με μεταλλαγμένους οργανισμούς. Στο μεταξύ, παντού στην Ευρώπη οι καταναλωτές δείχνουν την αντίθεσή τους, προς τους μεταλλαγμένους οργανισμούς και τη χρήση τους στα τρόφιμα. Η τελευταία έρευνα του Ευροβαρόμετρου (Δεκέμβριος 2001) δείχνει ότι το 93,3% των Ελλήνων καταναλωτών δεν θέλει να τρώει μεταλλαγμένα τρόφιμα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το σύνολο των Ευρωπαίων καταναλωτών ανέρχεται σε 71%. Φυσικά, οι πολυεθνικές έχουν τρόπους (κατάλληλο μάρκετινγκ, διαφήμιση κ.λπ.) να μας μεταπείσουν. Όμως, γιατί άραγε επιμένουν τόσο πολύ στην εκστρατεία τους να περάσουν τα μεταλλαγμένα, θέλουμε δεν θέλουμε;
Πού οφείλεται η εκστρατεία για τα μεταλλαγμένα;
Eίναι γνωστό ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δέχονται ασφυκτικές πιέσεις από τις ΗΠΑ για να αποδεχτούν χωρίς επιφυλάξεις τα γενετικά τρόφιμα. Στο πρόσφατο παρελθόν, οι ΗΠΑ έχουν απειλήσει αρκετές χώρες που είχαν ξεκινήσει διαδικασία εφαρμογής νομοθεσίας για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, με το επιχείρημα ότι η νομοθεσία αυτή αντίκειται στους κανόνες του ΠΟΕ. Ανάμεσα στις χώρες αυτές είναι η Αίγυπτος, η Βολιβία, η Σρι Λάνκα, η Ταϊλανδή, η Νότια Κορέα και η Κροατία. Σε όλες τις περιπτώσεις, οι χώρες αυτές υποχώρησαν στις απειλές των ΗΠΑ και είτε απέσυραν εντελώς τα νομοσχέδια είτε εισήγαγαν ελαστικότερους κανόνες αφήνοντας σοβαρά νομοθετικά κενά. Που οφείλεται λοιπόν η επίμονη αυτή των πολυεθνικών;
H απάντηση βρίσκεται εύκολα αν αναφερθούμε στα δισεκατομμύρια δολλάρια που έχουν ήδη ξοδέψει οι Αμερικανικές αγροβιομηχανίες για τα μεταλλαγμένα. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του διεθνούς τύπου, δύο από τις μεγαλύτερες καλλιέργειες των ΗΠΑ, η σόγια και το καλαμπόκι, υφίστανται συχνά γενετικές τροποποιήσεις με στόχο, κυρίως, την καταπολέμηση των εντόμων και των παρασίτων. Ειδικά το καλαμπόκι τροποποιείται με την προσθήκη ενός γονιδίου από το βακτηρίδιο Bacillus thuringiensis ώστε το φυτό να σκοτώνει τις κάμπιες που το απειλούν. Αλλά γονίδια αυξάνουν επίσης την αντίστασή του σε παράσιτα που θα μπορούσαν να αποδεκατίσουν τη σοδειά. Δεν μας λένε, βέβαια, ποιες θα μπορούσε να είναι οι επιπτώσεις των γονιδίων αυτών στον οργανισμό των ανθρώπων που καταναλώνουν τα προϊόντα αυτά. Όσο για την έκταση της παραγωγής αυτών των μεθόδων, σύμφωνα με επίσημες πηγές, γενετικά τροποποιημένο είναι το 76% της σόγιας και το 32% του καλαμποκιού που παράγεται στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με σχετική έρευνα αμερικανικών πανεπιστημίων, το 70% περίπου των επεξεργασμένων τροφίμων που διαθέτουν τα σούπερ μάρκετ των ΗΠΑ, περιέχουν γενετικά τροποποιημένα συστατικά. Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται από γλυκίσματα και χάμπουργκερ για φυτοφάγους, μέχρι ντοματόσουπες.
Φυσικά, οι μικρο-αγροτες κάθε άλλο παρά οφελούνται από τα μεταλλαγμένα. Πλήθος ειδικοί τονίζουν ότι εντέλει ο γεωργός δεν απολαμβάνει μια ουσιαστική οικονομική βελτίωση ούτε αύξηση της απόδοσης αλλά επωφελούμενοι είναι η παραγωγός των σπόρων εταιρεία, η οποία με την προώθηση των ΓΤΦ οδηγεί στην εξαφάνιση των τοπικών ποικιλιών και στην παντελή εξάρτηση των παραγωγών από την εν λόγω εταιρεία (ιδίως με τη χρήση βιολογικών προϊόντων που απαγορεύουν την παραγωγή σπόρων των ΓΤΦ από το γεωργό). Έτσι φθάνουμε στην εξάρτηση όλης της γεωργικής οικονομίας ενός κράτους από τις εταιρείες αυτές. Οι ίδιοι ειδικοί προβάλλουν επίσης τους ενδεχόμενους κινδύνους για τη δημόσια υγεία, κινδύνους που μπορούν να προβλεφθούν (αλλεργίες) καθώς και άλλους που δεν μπορούν να προβλεφθούν. Η εισαγωγή μαζί με τα ευνοικά γονίδια των σημαντών δημιουργεί επιπρόσθετα.
Αλλά και στις ίδιες τις παραγωγούς χώρες, οι συνέπειες στους αγρότες είναι καταστροφικές. Αυτό ήδη έχει αρχίσει να συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες, δεδομένου ότι όλο και περισσότερες βιολογικές καλλιέργειες μολύνονται από γονίδια που προέρχονται από γενετικώς μεταλλαγμένες καλλιέργειες.
Συμπερασματικά, η «βιομηχανία μεταλλαγμένων», με όλες τις πιθανές τραγικές συνέπειες της στο περιβάλλον και την ίδια την ανθρώπινη ζωή είναι άλλη μια ένδειξη της πολυδιάσταστης κρίσης, στην οποία μας έχει οδηγήσει η οικονομία της αγοράς και το πολιτικό συμπλήρωμά της η αντιπροσωπευτική «δημοκρατία», που έχουν δημιουργήσει τη σημερινή τερατώδη συγκέντρωση οικονομικής και πολιτικής δύναμης στα χέρια των ελίτ που αποφασίζουν για λογαριασμό μας. Μόνο, επομένως, όταν οι ίδιοι οι πολίτες, μέσα από μια γνήσια δημοκρατία, θα πάρουν στα χέρια τους τα θέματα που αφορούν την αγροτική παραγωγή, την κατανάλωση και διανομή των αγροτικών προϊόντων και τις μεθόδους παραγωγής τους θα βγούμε από τον καταστροφικό φαύλο κύκλο που μας έχει σπρώξει το σημερινό σύστημα.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ