«Οι κόκκινοι φίλοι μου»

Οταν ένα μείζον γεγονός, όπως η εξάρθρωση της τρομοκρατίας, φέρνει αντιμέτωπη μία ολόκληρη γενιά με την ιστορία της, αλλά και με προσπάθειες να την παραχαράξουν, τότε οι αντιδράσεις πρέπει να θεωρούνται δεδομένες.
Στην αρχή με δηλώσεις και εκδηλώσεις και στη συνέχεια με συγγραφή βιβλίων και δημοσιοποίηση ντοκουμέντων. Και στις δύο εκδοχές δήλωσε «παρών» ο Θανάσης Σκρουμπέλος.

Μέλος του αντιδικτατορικού «Ρήγα Φεραίου» και από τους πρώτους που βγήκαν δημοσίως (μέσα από την «Κ.Ε.») το καλοκαίρι, για να στιγματίσουν μονομέρειες και υπεραπλουστεύσεις. Προ ημερών «προκάλεσε», όταν επισκέφθηκε τον εφέτη ανακριτή Λ. Ζερβομπεάκο ως μάρτυρας υπεράσπισης του κατηγορούμενου για συμμετοχή στον ΕΛΑ Κώστα Αγαπίου. Την Πέμπτη θα «προκαλέσει» και πάλι, με την έκδοση του βιβλίου του «Οι Κόκκινοι Φίλοι μου» (εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα»), από τις σελίδες του οποίου αναδεικνύονται δύο «εντελώς ανεξάρτητοι μεταξύ τους» - όπως τονίζεται - στόχοι.

Η ιστορία του «Ρήγα»

Ο πρώτος είναι να παρουσιασθεί η ιστορία του αντιδικτατορικού «Ρήγα Φεραίου» με τα πραγματικά ονόματα των αγωνιστών του, από την πρώτη ημέρα της ίδρυσής του μέχρι την πτώση της χούντας. Πέραν των σπάνιων ντοκουμέντων που παρατίθενται συμπληρωματικά, ο πρόλογος υπογράφεται από τον πρώτο γραμματέα της οργάνωσης Μίμη Μανωλάκο. Ενώ για τον συγγραφέα, αποτελεί «μία ωδή στους συντρόφους και φίλους εκείνου του αγώνα, που φυλακίσθηκαν, βασανίσθηκαν και πάλεψαν για τη Δημοκρατία».

Ο δεύτερος στόχος είναι: η υπενθύμιση των ιστορικών συνθηκών εκείνης της εποχής που αποτέλεσαν τις προσλαμβάνουσες των απανταχού εξεγερμένων. Εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα και «αντάρτικα πόλεων» στη μυθική, τότε, Λατινική Αμερική, αλλά και δικτατορίες, CIA, «δόκτωρ Κίσιντζερ», προδοσία της Κύπρου. Ο σκηνοθέτης Θ. Σκρουμπέλος επιχειρεί να αναλύσει τα συστατικά του εκρηκτικού μείγματος, που, όπως μας δηλώνει, «έσπρωξε με αστρικές ταχύτητες στα άκρα πολλούς αγωνιστές, ανεξάρτητα από την παράταξη στην οποία ανήκαν. Που τους ώθησε να περπατήσουν σε τεντωμένο σκοινί και να μη δουν ότι ο δυναμικός ή ένοπλος αγώνας ήταν και τότε δρόμος αδιέξοδος, αλλά τον ξεκίνησαν ή τον περπάτησαν γιατί όλοι οι άλλοι δρόμοι έμοιαζαν φραγμένοι».

Ενας Ελληνας στη Χιλή

* Κεντρικό πρόσωπο του μυθιστορήμαντος ένας νεαρός Ελληνας που έχει βαρεθεί την απραξία των ευρωπαϊκών πόλεων που τον περιέθαλψαν μετά τη φυγή του από την Αθήνα της χούντας. Το αντάρτικο πόλεων της Λατινικής Αμερικής, ο νεκρός Μαριγκέλα και ο διάδοχος Καρλίτο τον τραβούν σαν μαγνήτες, «για σκληρό πολιτικό αγώνα».

* Στη μακρινή Χιλή, σε ένα προσκύνημα στο σπίτι του Πάμπλο Νερούντα, γνωρίζεται με τον «Ελληνα στο αίμα», αλλά ριζωμένο εκεί, «κύριο Κ.». Τον φιλοσοφημένο και κατασταλαγμένο δημοκράτη γιατρό, που έχοντας βιώσει άγριες πολιτικές καταστάσεις πασχίζει, στο μέτρο που του αναλογεί, να χτίσει τη δημοκρατία του Αλλιέντε.

* Ο νεαρός ζητά την συνδρομή του για τον ελληνικό αντιδικτατορικό αγώνα. Τον ενημερώνει για την οργάνωσή του, τον «Ρήγα Φεραίο», για την τύχη των συντρόφων του που βρίσκονται στα χέρια της Ασφάλειας.

* Το πάθος του για την «αυτοδικία» τον φέρνει σε σύγκρουση με τον «κύριο Κ.». Εκείνος έχει κατανοήσει πως «όταν το πιστόλι που έχεις κρυμμένο στη τσέπη» υποκαθιστά τη Δικαιοσύνη, το αποτέλεσμα είναι «πηγάδι δίχως πάτο». Προσπαθεί να τον πείσει ότι για τους δικτάτορες, «η μεγαλύτερη τιμωρία, κι ας τη νομίζεις εσύ μικρή και άδικη, θα είναι να πάθουν ό,τι πάθουν σύμφωνα με αυτά που ορίζει ο νόμος. Γιατί ο νόμος μας βοηθά να στεκόμαστε όρθιοι, αγαπητέ φίλε, και στη δημοκρατία δεν αρέσουν οι νεκροί»!

* Λόγια χωρίς αντίκρισμα για τον εξεγερμένο εικοσάρη της εποχής, που ξέφυγε από μία δικτατορία για να κυνηγήσει την κόκκινη ουτοπία στα βήματα του Τσε. «Φωτιά στη φωτιά» είναι ο αντίλογος, «όταν πέσει η χούντα θα κοιτάξω ξανά το τεφτέρι μου»!

* Το πραξικόπημα του Πινοσέτ μοιάζει να τον δικαιώνει. Η σύγκρουση κορυφώνεται αλλά, τριάντα χρόνια μετά, οι δύο άνδρες συναντώνται, στην Αθήνα. Ο «κύριος Κ.» έχει δικαιωθεί πλήρως...

*Μόνο που ο επίλογος φέρνει και τη μεγάλη ανατροπή για τον αναγνώστη. Και τότε αρχίζουν οι συνειρμοί για κάποιους άλλους ήρωες του βιβλίου, τους ελάχιστους που δεν αφορούν πρόσωπα του «Ρήγα Φεραίου». Καταγράφονται, άλλωστε, με ψευδώνυμα και «χάνονται από το προσκήνιο μετά την πτώση της χούντας»!...