Αποχή... διαμαρτυρίας για την κρίση

ANAIMIKH συμμετοχή στις ευρωπαϊκές ελογές καταγράφουν οι τελευταίες έρευνες, ενδεχομένως πολύ χαμηλότερη και από το ασθενές ποσοστό του 46% της αναμέτρησης του 2004. Θέμα-κλειδί στη διαμόρφωση της γνώμης των ψηφοφόρων είναι η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της διαχείρισης της βαθιάς οικονομικής ύφεσης. Eνα σχεδόν μήνα πριν από την εκλογική αναμέτρηση και οι ψηφοφόροι επιβεβαιώνουν την «απροθυμία τους» να προσέλθουν στις κάλπες. Τα 380 εκατομμύρια Ευρωπαίων ψηφοφόρων έμμεσα αμφισβητούν τις ευρωπαϊκές αρχές όσον αφορά την ορθότητα των αποφάσεών τους αλλά και τον καταμερισμό των ευθυνών ειδικά στους χειρισμούς για την έξοδο από τη χειρότερη οικονομική επιδείνωση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου κατέδειξε ότι δύο στους τρεις ψηφοφόρους δεν ενδιαφέρονται να ασκήσουν το ύψιστο δικαίωμα ελέγχου της δημοκρατίας, το δικαίωμα του εκλέγειν. Μόνο το 34% στο σύνολο του εκλογικού σώματος φέρεται αποφασισμένο να προσέλθει στα εκλογικά τμήματα των 27 χωρών-μελών της Ε.Ε. Το ποσοστό αυτό έχει ευρύτατες διακυμάνσεις. Στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ υψηλό, αγγίζοντας το 82% των εκλογέων, πάντα με την υπόμνηση ότι η συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία θεωρείται επιβεβλημένη.
Το εξαιρετικά ισχυρό ποσοστό των Ελλήνων κατακρημνίζεται στην κυριολεξία σε άλλες χώρες. Ενδεικτικά παραδείγματα της αδιαφορίας αποτελούν το 21% πρόθεσης προσέλευσης στις κάλπες των ψηφοφόρων στην Πολωνία και το 22% στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Οι εκλογές της 7ης Ιουνίου δίνουν την «έβδομη ευκαιρία» των τελευταίων τριάντα ετών στον Ευρωπαίο πολίτη να αναδείξει άμεσα εκλεγμένους εκπροσώπους του στο Ευρωκοινοβούλιο. Η συμμετοχή στις εκλογές άρχισε να φθίνει μετά το 63% κατά μέσον όρο το 1979 και σε σταθερά πτωτική τροχιά πλησίασε το ισχνό 46% στις εκλογές του 2004. Για τον Ιούνιο του 2009, πολλοί αναλυτές προβλέπουν μεγάλη πτώση εξαιτίας της αδιαφορίας του εκλογικού σώματος κυρίως σε χώρες της Aνατολικής Ευρώπης. Εκτός από την Πολωνία και στη Σλοβακία η πρόθεση προσέλευσης των ψηφοφόρων δεν ξεπερνά το 17% έως σήμερα. Για την ιστορία επισημαίνεται ότι ο μέσος όρος συμμετοχής στις ευρωεκλογές ταυτίζεται με τον μέσο όρο της συμμετοχής των εκλογέων στις ΗΠΑ στις προεδρικές εκλογές, όπου όντως το ποσοστό δεν ξεπερνά το 40%.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε μέτρα ώστε να υπενθυμίσει εγκαίρως στους Ευρωπαίους πολίτες πως η καθημερινότητά τους επηρεάζεται από τις αποφάσεις του άμεσα εκλεγμένου Ευρωκοινοβουλίου. Για πρώτη φορά διοργανώθηκε, με ευθύνη της Κομισιόν, πανευρωπαϊκή εκστρατεία διαφήμισης για την 7η Ιουνίου, το κόστος της οποίας υπολογίζεται στα 18 εκατομμύρια ευρώ.

Oποιος ταξίδεψε το τελευταίο διάστημα θα είδε στα ευρωπαϊκά αεροδρόμια τις κίτρινες-μπλε διαφημιστικές πινακίδες με την υπόδειξη «Είναι επιλογή Σου».

Τι ακριβώς να επιλέξει ο Ευρωπαίος πολίτης όταν πλέει σε πελάγη άγνοιας; Μια σοβαρή πλευρά του προβλήματος της φθίνουσας συμμετοχής στις ευρωπαϊκές εκλογές είναι ακριβώς η μεγάλη άγνοια σχετικά με τον ρόλο και τις υποθέσεις που χειρίζεται το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Αν και το σώμα του κοινοβουλίου αξιολογείται ως πλέον ισχυρός άμεσα εκλεγόμενος ευρωπαϊκός θεσμός, ελάχιστοι πολίτες αναγνωρίζουν ότι από κοινού με τις κυβερνήσεις φέρει την ευθύνη για το 75% της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

Σε αυτά τα θεμέλια οικοδομούνται και συντηρούνται το ενδιαφέρον και η απόδοση του πρώτου ρόλου στις εθνικές εκλογές. Ο Ευρωπαίος πολίτης και των αναπτυγμένων οικονομικά χωρών θεωρεί τις ευρωεκλογές «δεύτερης κατηγορίας» συγκριτικά με τις εθνικές εκλογές.

Στη σημερινή κοινωνικοπολιτική συγκυρία, οι οικονομικές συνθήκες στρέφουν το ενδιαφέρον της «διάσωσης του καθημερινού βίου» του πολίτη προς τις εθνικές κυβερνήσεις. Σε αυτές μπορούν να ασκηθούν οι ισχυρότερες πιέσεις για θέματα καυτά όπως για παράδειγμα η μαζική κατάργηση των θέσεων εργασίας. Σε αυτές εναποτίθενται οι προσδοκίες της κοινωνίας κάθε χώρας να βρουν το «εμβόλιο» προστασίας από την πανδημία της ύφεσης, συνολικότερα.

Ο παράγοντας ύφεση αναμένεται να επηρεάσει την κομματική σύνθεση των εθνικών αντιπροσωπειών στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Το φαινόμενο εκτιμάται ότι θα εκδηλωθεί με μεγαλύτερη ισχύ στις αναπτυγμένες οικονομίες. Για παράδειγμα οι αναλυτές αναμένουν συρρίκνωση των δυνάμεων του Συντηρητικού Κόμματος στο Ηνωμένο Βασίλειο. Συνολικά όμως η ισορροπία μεταξύ της Kεντροδεξιάς και της Kεντροαριστεράς θα παραμείνει στα ίδια επίπεδα, δηλαδή γύρω στο 41% των 736 θέσεων του Ευρωκοινοβουλίου. Αν και θεωρητικά η κρίση θα έπρεπε να ευνοούσε τις κεντροαριστερές δυνάμεις, τα τελευταία χρόνια χάνει έδαφος, επιμένουν τα think tanks των Βρυξελλών. Ωστόσο μερίδα αναλυτών εξηγεί ότι τελευταία οι μη ικανοποιημένοι ψηφοφόροι των δύο ισχυρών πολιτικών τάσεων ευκολότερα επιλέγουν να μετακινούνται στον ζωτικό χώρο των δύο, αντί να καταφύγουν στα άκρα τους, όπως με μεγαλύτερη συχνότητα αποφάσιζαν στο παρελθόν. Σε αυτό το πλαίσιο οι ευρωεκλογές της 7ης Ιουνίου μπορούν να μεταβληθούν σε «γενική πρόβα» κοινωνιολογικής έρευνας των αντιδράσεων σε παγκοσμιοποιημένο επίπεδο, σε περίοδο κρίσης.