Του John PlenderΚαθώς η απληστία αντικαταστάθηκε από τον φόβο, επενδυτές και τραπεζίτες άρχισαν να συμπεριφέρονται σαν ταχυδρομικά περιστέρια, προκαλώντας μια δραματική? ανατροπή στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία, καθώς οπισθοχώρησαν στις εγχώριες αγορές.
Το ένστικτο επιστροφής στα πάτρια εδάφη συνδέεται συνήθως με τον κόσμο των ζώων. Σε καιρούς χαλεπούς, όμως, ένστικτα ανάλογα με αυτά του ζωικού βασιλείου εκδηλώνονται και στις χρηματαγορές - όπως άλλωστε μαρτυρούν τα γεγονότα μετά το ξέσπασμα της πιστωτικής κρίσης τον Αύγουστο του 2008. Καθώς η απληστία αντικαταστάθηκε από τον φόβο, επενδυτές και τραπεζίτες άρχισαν να συμπεριφέρονται σαν ταχυδρομικά περιστέρια, προκαλώντας μια δραματική ανατροπή στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία, καθώς οπισθοχώρησαν στις εγχώριες αγορές.
Την ίδια ώρα η ανακύκλωση χρήματος σε χώρες της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας για τη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων στις μεγάλες καταναλώτριες του αγγλόφωνου κόσμου δημιουργεί μεγάλες εντάσεις, με την Κίνα να πρωτοστατεί στη συζήτηση για τη δημιουργία ενός νέου κορυφαίου συναλλαγματικού αποθέματος που θα αντικαταστήσει το δολάριο.
Ετσι το μέλλον της χρηματοοικονομικής παγκοσμιοποίησης φαντάζει ολοένα και πιο αβέβαιο. Τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών κατέδειξαν ότι ο τραπεζικός διασυνοριακός δανεισμός «βούλιαξε» στο διάστημα Απριλίου - Δεκεμβρίου 2008 κατά 4,8 τρισ. στα 31 τρισ. δολάρια, που αποτελεί ρεκόρ πτώσης. Το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα έντονο στις Ηνωμένες Πολιτείες απ’ όπου έκαναν φτερά κατά τα τρία τελευταία τρίμηνα του προηγούμενου έτους ξένα κεφάλαια αξίας 109 δισ. δολαρίων, έναντι εισροών ύψους 774 δισ. δολαρίων που είχαν καταγραφεί το αντίστοιχο διάστημα του 2007.
Μετά τη διάσωση της επενδυτικής τράπεζας Bear Stearns (τον Μάρτιο του 2008), το ένστικτο των Αμερικανών για επιστροφή στα πάτρια εδάφη έγινε ακόμη πιο έντονο. Ειδικότερα από τον Απρίλιο επαναπατρίστηκαν περί τα 750 δισ. δολάρια γεγονός που αιτιολογεί την απρόσμενη ενδυνάμωση του δολαρίου εν μέσω κρίσης.
Οπως επισημαίνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στο τραπεζικό σύστημα, η άτακτη υποχώρηση από τη διασυνοριακή έκθεση πραγματοποιείται με μεγαλύτερη ταχύτητα απ’ ό,τι η διαδικασία απομόχλευσης συνολικά, μέσω της οποίας τα επίπεδα δανεισμού παγκοσμίως σημείωσαν κάθετη πτώση μετά το σκάσιμο της πιστωτικής «φούσκας». Το επιτελείο του ΔΝΤ εκτιμά μάλιστα ότι το μεγαλύτερο πλήγμα από την ξαφνική διακοπή της διασυνοριακής ροής κεφαλαίων θα υποστούν οι αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Οι αυξανόμενες απώλειες των τραπεζών του ανεπτυγμένου κόσμου έχουν επίσης δευτερογενείς επιπτώσεις στους επενδυτές των αναδυόμενων αγορών, όπως τα hedge funds, που βλέπουν τις πιστώσεις τους να περικόπτονται. Η απομόχλευση αυτή επηρεάζει επίσης το carry trade, τη δραστηριότητα δηλαδή κατά την οποία οι επενδυτές δανείζονται σε νομίσματα με χαμηλές αποδόσεις και επενδύουν κατόπιν σε άλλα με υψηλότερες (αποδόσεις).
Μέρος αυτής της οπισθοχώρησης από τη διασυνοριακή δραστηριότητα αντικατοπτρίζει το κλασικό ένστικτο επαναπατρισμού σε περιόδους καταιγίδας. Για τους Αμερικανούς επενδυτές η ενδυνάμωση του νομίσματός τους είχε ως αποτέλεσμα να ξεθωριάσει η ελκυστικότητα επενδύσεων σε νομίσματα εκτός δολαρίου.
Οι διασώσεις τραπεζών οδήγησαν επίσης σε περιορισμένη ροή κεφαλαίων: ολικώς ή μερικώς κρατικοποιημένοι όμιλοι αναπόφευκτα έδωσαν προτεραιότητα στον εγχώριο δανεισμό.
Αυτό είναι ιδιαίτερα καταστροφικό για τις αναδυόμενες ευρωπαϊκές αγορές και τα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ενωσης. Για παράδειγμα, οι σουηδικές τράπεζες έχουν μεγάλο βαθμό έκθεσης στα κράτη της Βαλτικής, τα οποία χτυπήθηκαν σκληρά από την κρίση, ενώ οι ελληνικές τράπεζες είναι περισσότερο εκτεθειμένες σε Ρουμανία και Βουλγαρία.
Το ΔΝΤ πιστεύει πως αν και οι μητρικές τράπεζες των ώριμων αγορών διαθέτουν αρκετά κεφάλαια αυτά επαρκούν για την ανακεφαλαιοποίηση ορισμένων και όχι όλων των θυγατρικών τους. Εντούτοις δεν κατευθύνεται όλη η διασυνοριακή κίνηση προς το? σπίτι. Οι διασώσεις χρηματοοικονομικών οργανισμών, όπως του αμερικανικού κολοσσού AIG από τη Federal Reserve, έχουν διοχετεύσει μεγάλα ποσά σε μη αμερικανικές τράπεζες.
Ενάντια στην τάση κινείται και η πολιτική swap που ακολουθεί η Fed, η οποία περιλαμβάνει την ανταλλαγή συναλλάγματος με άλλες κεντρικές τράπεζες με στόχο να καλυφθούν οι ελλείψεις δολαρίων σε ξένες αγορές. Ορισμένες μεγάλες οικονομίες έχουν συγκεντρώσει τεράστια συναλλαγματικά αποθέματα.
Το 2007 η Κίνα παρουσίαζε πλεόνασμα που αντιστοιχούσε, σύμφωνα με υπολογισμούς του ΔΝΤ, στο 11,1% του ΑΕΠ της και ακολουθούσαν η Γερμανία με 5,6% και η Ιαπωνία με 4,9%. Ωστόσο η τεράστια αυτή συγκέντρωση δεν λειτούργησε ως ασπίδα προστασίας απέναντι στην κρίση που έπληξε και το παγκόσμιο εμπόριο και η οποία «κατασπάραξε» τις εξαγωγές των μεγάλων αποταμιευτών. Οπως και τη δεκαετία του ’30 η κατάρρευση του εμπορίου οδηγεί σήμερα σε μικρότερες ανισορροπίες, ενώ δεν αποκλείεται χώρες με έλλειμμα να βγουν γρηγορότερα από το τέλμα.
Η Κίνα και η... παγίδα του δολαρίου
Με περισσότερο από τα δύο τρίτα των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Κίνας (2 τρισ. δολ.) να είναι σε δολάρια, Πεκίνο και Ουάσινγκτον έχουν καταδικαστεί να αλληλεξαρτώνται οικονομικά. Τα λόγια του διοικητή της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας, Zhou Xiaochuan, κατά την πρόσφατη ομιλία του στην οποία επισήμανε την αναγκαιότητα αναμόρφωσης του διεθνούς νομισματικού συστήματος και τη δημιουργία ενός κυρίαρχου συναλλαγματικού αποθέματος έκρυβαν ανησυχία για την αδυναμία του δολαρίου.
Ο γνωστός Αμερικανός οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν τον διέκοψε λέγοντας ότι η Κίνα έπεσε μόνη της στην παγίδα του δολαρίου. Το μοντέλο ανάπτυξης που χρησιμοποιεί στηρίζεται στις εξαγωγές, πράγμα που σημαίνει ότι όταν το εμπόριο παραπαίει, όπως σήμερα, τότε οδηγεί σε εισαγόμενη ανεργία.
Παράλληλα, η συσσώρευση αποθεματικών που είναι αποτέλεσμα διατήρησης μιας υποτιμημένης συναλλαγματικής ισοτιμίας την αφήνει ευάλωτη μπροστά σε μία κατάρρευση του δολαρίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου