ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ο δρόμος Gay-Lussac είναι κάτι σαν τη δική μας Πατησίων. Είναι ο δρόμος των οδοφραγμάτων. Το 1830, το 1848, το 1871, το 1944 και - τελευταία φορά; - το 1968. Εκεί συνέλαβαν και εκτέλεσαν οι «Βερσαλλιέροι» τη Μαρία Δαούδογλου τη μοναδική Ελληνίδα που πήρε μέρος στην Κομμούνα (1871). H Μαρία («σαινσιμονίστρια» στην αρχή, αναρχική στο τέλος) πιθανόν να βρήκε στην Κομμούνα (και) αυτό που σημειώνει η Χριστίνα Κουλούρη (καθηγήτρια Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου): «Στα αναρχικά κινήματα η γυναίκα ήταν πάντα πιο ισότιμη με τους άντρες».Στις 8 Μαΐου 1968, στο Παρίσι, το σημαντικότερο κομμάτι της μαρξιστικής διανόησης είχε συγκεντρωθεί σε ξενοδοχείο του ίδιου δρόμου στα πλαίσια συνεδρίου της UNESCO για τα 150 χρόνια από τη γέννηση του Μαρξ. Ένας από τους συνέδρους, ο διάσημος ιστορικός Eric Hobsbawm παρατηρεί στα οδοφράγματα, στην πρώτη σειρά με τους φοιτητές έναν γνωστό μαρξιστή διανοούμενο (τον Albert Soboul). Τον ξεχωρίζει από το ντύσιμό του. «Ψηλός, σοβαρός με το μαύρο του κοστούμι και τη γραβάτα» ανάμεσα στους φοιτητές με τα πολύχρωμα πουκάμισα και στις φοιτήτριες με τα παντελόνια και τα μίνι.
Δύο χρόνια πριν, το 1966, το μίνι είχε γεννηθεί στην Αγγλία από τη Μαίρη Κουάντ. Αλλά εκείνος που θα το απογειώσει, όπως εξηγεί η Λυδία Καμίτση (διδάσκει αρχαιολογία της ενδυμασίας στη Σορβόνη), «ήταν ο Γάλλος μόδιστρος Αντρέ Κουρέζ». Το μίνι (και το παντελόνι) κάνουν θραύση στις αντιπολεμικές διαδηλώσεις στην Καλιφόρνια και στη Νέα Υόρκη και αμέσως μετά γίνονται τα ρούχα του γαλλικού Μάη.
«Το μίνι ήταν επανάσταση», λέει...
... η Λυδία Καμίτση «διότι για πρώτη φορά η μόδα γίνεται από τους νέους, αλλά και λόγω του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζεται το σώμα. Στα πλαίσια της σεξουαλικής επανάστασης, το σώμα γίνεται (και) δημόσιο με την έννοια της προσωπικής επιλογής και ως αντίσταση στην πατριαρχία. Από τον 18ο αιώνα έως το 1925 το γυναικείο φόρεμα ήταν πάντα μακρύ. Έκλεινε το σώμα, γιατί και η κοινωνία έκλεινε τη γυναίκα. Αλλά την πραγματική επανάσταση την έκανε το παντελόνι. Γιατί αυτό αφορά όλες τις γυναίκες (και όχι μόνο τις νέες και με σχετικά καλό σώμα όπως το μίνι) και είναι πιο πρακτικό και πιο συνδεδεμένο με τη σύγχρονη ζωή».
Ο ενδυματολόγος Βασίλης Ζηδιανάκης είναι κατηγορηματικός: «Το μίνι ήταν επανάσταση, εγγεγραμμένη σε μια πολύ μεγαλύτερη διότι για πρώτη φορά έσπασαν οι ενδυματολογικοί κώδικες. Μέχρι τότε ο κώδικας όριζε ένα συγκεκριμένο ρούχο ανάλογα με την περίσταση. Ξαφνικά αυτή η προκαθορισμένη ματιά αλλάζει. Κοιτάω τον κόσμο διαφορετικά. Σπάνε τα πλαίσια. Βέβαια το μίνι πολύ γρήγορα γίνεται μόδα, δηλαδή γίνεται κώδικας».
Ο Βασίλης Ζηδιανάκης προετοιμάζει αυτές τις ημέρες μια σχετική έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη. Ένα από τα εκθέματα είναι και το χάρτινο μίνι φόρεμα με στίχους για το Βιετνάμ του γκουρού του '60 Άλεν Γκίνσμπεργκ. Τη σύνδεση του Μάη με το μίνι (και τον ερωτισμό όπως τον όρισε ο Z. Μπατάιγ ως τον «μέχρι θανάτου ενθουσιασμό για τη ζωή») την περιγράφει και η αγαπημένη φοιτήτρια του Ε. Hobsbawm, η Sheila Rowbotham. Με παντελόνι στα οδοφράγματα και με μίνι το βράδυ στις συνελεύσεις η Sheila αφηγείται: «Τα προσωπικά αισθήματα είχαν εκλείψει από το προσκήνιο. Οι περιστασιακές σεξουαλικές μου σχέσεις αναπτύσσονταν στα γρήγορα μεταξύ συναντήσεων και για κάποιον αόριστο λόγο δεν στηρίζονταν σε κοινότοπα αισθήματα. Ήταν σαν η στενή προσωπική σχέση να έχει αποκτήσει μια τυχαιότητα. H ενέργεια της εξωτερικής συλλογικότητας ήταν τόσο έντονη, ώστε φαινόταν σαν τα όρια της επαφής, της εκστατικής εσωτερικότητας να έχουν ξεχυθεί στους δρόμους [...] είδα προς στιγμήν σε δραματικά γεγονότα όπως η επανάσταση να εξοβελίζεται το προσωπικό στοιχείο [...]».
Το «crazy legs marathon»...
...(μαραθώνιος των τρελών ποδιών) περίπου στα 1972 στις ΗΠΑ - το υπενθυμίζει η Αλεξάνδρα Χαλκιά (επίκουρη καθηγήτρια, Πάντειος) - διοργανώθηκε από εταιρεία που πουλούσε ξυραφάκια για γυναίκες που φορούσαν μίνι και σορτς. Χμμ... Το μίνι εγκλωβίζεται στην αμφισημία του; Το λέει καθαρά και η Χριστίνα Κουλούρη: «Το τολμηρό ντύσιμο σίγουρα συμβαδίζει με κλίμα χειραφέτησης. Τα κινήματα νεολαίας παρουσίασαν μια μεγάλη πυκνότητα τη δεκαετία του '60. Και το μίνι μπορούμε να πούμε ότι συμπορεύτηκε με αυτού του τύπου διαμαρτυρίες. Μπορεί όμως ταυτόχρονα να σηματοδοτεί και το παραδοσιακό: τη γοητεία, ήτοι και το μη επαναστατικό. Έτσι, από τη μια πλευρά είναι μια κοινωνική κατάκτηση στα πλαίσια της αποδοχής της σεξουαλικής απελευθέρωσης, αλλά από την άλλη πλευρά παραπέμπει στο αντικείμενο του αντρικού πόθου. Άλλωστε, ήταν ήδη καταναλωτικό προϊόν με μικρή διάρκεια ζωής και κυκλικότητα. Την κοινωνική χειραφέτηση της γυναίκας τη συμβολίζει περισσότερο το παντελόνι (και το γυναικείο κοστούμι από τον Armani). H εξουσία (άντρας-κοστούμι) έχει μια απεικόνιση που δεν αλλάζει γρήγορα, αλλιώς δεν θα ήταν πειστική. H γυναίκα-κοστούμι μετέχει αυτής της εξουσίας. Έτσι σήμερα θα έλεγα ότι έχει πιο ενδιαφέρον το unisex ντύσιμο».
Το μίνι ήταν τελικά...
...περισσότερο εκσυγχρονισμός παρά επανάσταση; «Έτσι φαίνεται», θα απαντήσει η Αθηνά Αθανασίου (επίκουρη καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πάντειο): «Το μίνι υπήρξε μια σωματοποιημενη στρατηγική απελευθέρωσης-αντίστασης στη σεμνότυφη ηθική της εποχής. Αλλά αυτή η στρατηγική αναπόφευκτα επιτελέστηκε μέσα σε συγκεκριμένες σχέσεις εξουσίας, επιτελέστηκε δηλαδή με τους όρους του αντρικού βλέμματος, με τους όρους της εξουσίας, για να αφομοιωθεί τελικά σ' αυτούς. Αποτέλεσε τομή επειδή στον δυτικό κόσμο το γυμνό / μη καλυμμένο σώμα συνδέεται με τη χειραφέτηση. Στερεοτυπικά, την καλυμμένη γυναίκα τη θεωρούμε καταπιεσμένη, όπως για παράδειγμα το δυτικό στερεότυπο της «μαντιλοφορεμένης γυναίκας του Ισλάμ». Το μίνι - μετά τα '60ς - μπαίνει σε μια τροχιά κανονικοποίησης, προσιδιάζοντας έτσι στις μορφές εκείνες πειραματισμού ή αντίστασης που τελικά αφομοιώνονται στις κοινωνικές επιταγές. Το μίνι, ένα έντονα έμφυλο ένδυμα σε αντίθεση με το παντελόνι ή αλλά πιο άφυλα ενδύματα, αποτελεί πια κανονικοποιημένη μορφή εμφάνισης, μέσω της οποίας κατασκευάζεται το ιδεώδες σώμα και θέαμα της θηλυκότητας».
Πάντως «το 1965 - σημειώνει ο Hobsbawm - η γαλλική βιομηχανία ρούχων παρήγε για πρώτη φορά περισσότερα (γυναικεία παντελόνια) παρά φορέματα. Την ίδια χρονιά σημειώθηκε αισθητή καθίζηση στον αριθμό όσων περνούσαν την περίοδο της δοκιμασίας για το ρωμαιοκαθολικό αξίωμα. Ίσως αυτά τα δύο γεγονότα να αποδειχθούν μακροπρόθεσμα πολύ πιο σημαντικές καμπές από τον Μάη του '68». Την ίδια εποχή στη Σοβιετική Ένωση «οι Μπιτλς ήταν το ίδιο ανατρεπτικοί όσο η μίνι φούστα και ο Ναμπόκοφ», θα γράψει - αυτοβιογραφούμενος - ο συγγραφέας Ντέιβιντ Γκούροβιτς.
H επίσημη Αριστερά...
... μάλλον βιάστηκε να κλείσει τον Μάη και τον ερωτισμό του με κονκάρδες του Τσε. Βιάστηκε να πνίξει μια αλήθεια που ήθελε τους «καταστασιακούς» και την «επανάσταση στην καθημερινή ζωή» ως βασικούς πρωταγωνιστές εκείνης της ιστορίας. Ίσως και γι' αυτό ο Eric Hobsbawm καταλήγει πως «δεν μπορώ να γράψω για τη δεκαετία του '60 γιατί ποτέ στη ζωή μου δεν φόρεσα τζιν»...
/www.femnetsalonica.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου