Πόσο κοντά βρισκόμαστε στην επόμενη φούσκα;

Με την παγκόσμια οικονομία να εμφανίζει τις πρώτες ενδείξεις της ανάκαμψης, κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες αρχίζουν ήδη να σκέφτονται τη στρατηγική «εξόδου» από τις πολιτικές του άφθονου και φθηνού χρήματος που εφάρμοσαν προκειμένου να στηρίξουν τις οικονομίες τους στην κρίση. Η πρώτη αύξηση των επιτοκίων θεωρείται ότι απέχει ακόμα αρκετούς μήνες, ενώ τα σχέδια για την απόσυρση των έκτακτων οικονομικών μέτρων δεν έχουν αρχίσει ούτε καν να συζητιούνται, όμως, οικονομολόγοι προειδοποιούν πως το καθεστώς του εύκολου χρήματος δεν απέχει πολύ από το να οδηγήσει στη δημιουργία της επόμενης φούσκας στις αγορές.

Ποτέ άλλοτε δεν διοχετεύτηκε τόση ρευστότητα στην παγκόσμια οικονομία. Η Citi διαπίστωσε ότι η προσφορά χρήματος έχει αυξηθεί τουλάχιστον κατά 10% τον τελευταίο χρόνο και κυμαίνεται κοντά στα υψηλότερα επίπεδα που έχουν καταγραφεί από το 1980.

Οι κεντρικές τράπεζες έχουν μειώσει τα επιτόκια στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 25 ετών, τα πραγματικά επιτόκια βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά και παραμένουν αρνητικά εδώ και τρία τρίμηνα. «Η ρητορική των κεντρικών τραπεζών και οι προβλέψεις των οικονομολόγων μας υπονοούν ότι η εποχή της εξαιρετικά χαλαρής πολιτικής θα διαρκέσει τουλάχιστον έως το δεύτερο μισό του τρέχοντος έτους, ίσως και περισσότερο», επισημαίνουν οι αναλυτές της Citi.

Για αυτό και προειδοποιούν πως όλες οι μεγάλες φούσκες του παρελθόντος γιγαντώθηκαν με το εύκολο χρήμα. Το 1600, το τέλος του πολέμου με την Ισπανία και τα κέρδη από το εμπόριο στις Ινδίες προκάλεσαν τη μανία με τις τουλίπες. Το 1720 χρειάστηκε ο δανεισμός με την πρακτική του ‘αέρα’ και η μετατροπή ομολόγων σε μετοχές σε ευνοϊκές τιμές για να διογκωθεί η φούσκα της South Sea Company. Το εύκολο χρήμα και η ισχυρή οικονομική ανάπτυξη γέννησαν τη φούσκα της αγοράς ακινήτων της Φλόριντα κατά τη δεκαετία του 1920, ενώ οι μεταχρονολογημένες επιταγές προκάλεσαν επενδυτική μανία γύρω από τις μετοχές του Κουβέιτ, στις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Οι μειώσεις επιτοκίων και οι υψηλοί ρυθμοί οικονομικής ανάκαμψης «τάισαν» τη φούσκα των ιαπωνικών μετοχών και ακινήτων στα τέλη των ‘80s, ενώ η μανία με τα ασιατικά ακίνητα στα μέσα της επόμενης δεκαετίας οφείλεται στα χαμηλά επιτόκια του δολαρίου, τις κλειδωμένες ισοτιμίες και τις εισροές συναλλάγματος.
Τα χαμηλά επιτόκια (ως απάντηση στην κρίση που προκάλεσε η κατάρρευση του LTCM και της ρωσικής οικονομίας) τροφοδότησαν την τεχνολογική φούσκα του 1998-2000, ενώ φούσκα δημιουργήθηκε και στα εταιρικά ομόλογα το διάστημα 2003-2007 εξαιτίας της πολύ ευνοϊκής νομισματικής πολιτικής.

Η σύγκλιση με τα δεδομένα της Ευρωζώνης και οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης σε σχέση με τις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες έστησαν ένα πάρτι κερδοσκόπων στα ισπανικά και ιρλανδικά ακίνητα από το 2001 έως το 2007, ενώ το ράλι του πετρελαίου, τα αρνητικά πραγματικά επιτόκια και ο επαναπατρισμός κεφαλαίων έδωσαν ώθηση στα χρηματιστήρια της Μέσης Ανατολής από το 2003 έως το 2006. Οι εισροές ξένων κεφαλαίων αλλά και η άνοδος των εισοδημάτων στην Κίνα προκάλεσαν τη μανία με τις κινεζικές A shares το 2006-2007, ενώ ήδη, πολλοί εκτιμούν πως η πολιτική του φθηνού χρήματος δημιουργεί συνθήκες φούσκας στις αναδυόμενες αγορές.

Πράγματι, τα αναπτυσσόμενα χρηματιστήρια έχουν κερδίσει 50% από τα χαμηλά του 2008, όμως, εξακολουθούν να απέχουν 39% από τα υψηλά των τελών του 2007.

Πάντως, οι αναλυτές της Citi εκτιμούν πως το ράλι αυτό δεν εμφανίζει ακόμα τα χαρακτηριστικά της φούσκας. Οι αναδυόμενες αγορές διαπραγματεύονται 1,8 φορές τη λογιστική τους αξία, την ώρα που κατά την εποχή της μανίας των dot.coms, για παράδειγμα, οι τεχνολογικές μετοχές έφτασαν να διαπραγματεύονται 7,4 φορές τη λογιστική τους αξία.

«Αν και οι αναδυόμενες αγορές δεν έχουν εισέλθει σε κατάσταση φούσκας, υπάρχει ενδεχόμενο μιας μελλοντικής κερδοσκοπικής υπερβολής», προειδοποιεί η Citi.
Ισοτιμία