ΚΑΝΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΛΑΘΡΑΙΟΣ

Σήμερα, υπολογίζεται ότι έχουν κατατεθεί αιτήσεις για έκδοση ή ανανέωση της άδειας εργασίας, από περίπου 200.000 μετανάστες. Αν σκεφτεί κανείς ότι στην Αττική βρίσκονται τα 2/3 των μεταναστών, προκύπτει σαφώς ότι ο αριθμός των 700 - 800.0000, που σύμφωνα με τους αρμόδιους φορείς νομιμοποιήθηκαν με την προηγούμενη διαδικασία όχι μόνο είναι ιδιαίτερα εξογκωμένος αλλά ότι η εν λόγω διαδικασία ήταν μία πλήρης αποτυχία. Αλλά ας δούμε που "σκοντάφτει" η περιβόητη διαδικασία νομιμοποίησης...

Αδυναμία συγκέντρωσης των απαιτούμενων δικαιολογητικών
Τα δικαιολογητικά που πρέπει να προσκομίσει ο ενδιαφερόμενος αλλοδαπός για να λάβει την άδεια εργασίας και στη συνέχεια την άδεια παραμονής έρχονται σε ευθεία σύγκρουση με την ελληνική πραγματικότητα. Έχει διαπιστωθεί στην πράξη και μάλιστα από την πρώτη φάση της νομιμοποίησης ότι οι μετανάστες αδυνατούν να προσκομίσουν δηλώσεις Εργοδότη ή Σύμβαση Εργασίας ή αδυνατούν να συμπληρώσουν τον απαιτούμενο αριθμό ενσήμων όχι γιατί δεν εργάζονται αλλά γιατί οι εργοδότες αρνούνται να τους χορηγήσουν τα παραπάνω δικαιολογητικά. Ως εκ τούτου, εάν κάποιος μετανάστης δεν εργάζεται τους τελευταίους μήνες και άρα δεν διαθέτει σύμβαση εργασίας, ενώ μπορεί να εργάστηκε κατά το παρελθόν ή να έχει λιγότερα από τα απαιτούμενα ένσημα δεν μπορεί να ανανεώσει την κάρτα του και άρα μετά την 31.12.2002 θα πρέπει να εγκαταλείψει την Ελλάδα διαφορετικά θα απελαθεί και θα εγγραφεί στον κατάλογο ανεπιθύμητων αλλοδαπών.

Παλαιές απελάσεις
Ο προηγούμενος νόμος περί μετανάστευσης (2910/2001), προέβλεψε τη νομιμοποίηση των "παράνομων" μέχρι τότε μεταναστών. Περιέλαβε δηλαδή όλες εκείνες τις περιπτώσεις ανθρώπων οι οποίοι ζούσαν και εργαζόντουσαν χωρίς κάποια άδεια παραμονής και οι οποίοι πιθανότατα στο παρελθόν είχαν απελαθεί για το λόγο αυτό και να είχαν καταχωρηθεί στον κατάλογο ανεπιθύμητων. Ωστόσο ο νέος νόμος εξαιρεί τις περιπτώσεις εκείνες για τις οποίες οι δικαστικές απελάσεις επιβλήθηκαν με δικαστική απόφαση ακόμα και αν αφορούν τις ίδιες με τις παραπάνω αιτίες και παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι αυτοί νομιμοποιήθηκαν και πήραν την άδεια παραμονής.

Έλλειψη συνεννόησης μεταξύ των αρμοδίων υπουργείων
Στην πράξη αποδείχτηκε ότι σημαντικότατα προβλήματα ανέκυψαν από την έλλειψη συνεννόησης των αρμοδίων φορέων με αποτέλεσμα η μία αρχή να παραπέμπει στην άλλη και οι δύο να αντιφάσκουν μεταξύ τους. Έτσι, τον Φεβρουάριο του 2002 ενώ το Υπουργείο Εσωτερικών κοινοποιούσε με εγκύκλιο στις υπηρεσίες του την ισχύ μέχρι τις 31.12.2002 των αδειών παραμονής, το υπουργείο Δημόσιας Τάξης καθ΄ όλο το διάστημα μέχρι την έκδοση του νέου νόμου 1.5.2002 προέβη μέσω των αρμοδίων οργάνων του, σε "επιχειρήσεις σκούπας" και απέλασε μεγάλο αριθμό μεταναστών, αδιαφορώντας πλήρως για την απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών.
Κατάδηλη είναι μέχρι και σήμερα η έλλειψη συνεννόησης μεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών και του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων με αποτέλεσμα να αυθαιρετούν εις βάρος των μεταναστών οι αρμόδιοι υπάλληλοι.
Μολονότι ο ίδιος ο νόμος προβλέπει στις διατάξεις τους ότι "Οι αλλοδαποί που διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα ασφαλίζονται στους οικείους ασφαλιστικούς οργανισμούς και απολαμβάνουν των ιδίων ασφαλιστικών δικαιωμάτων με τους ημεδαπού", ο ΟΑΕΔ αρνείται να καταβάλει το επίδομα ανεργίας σε όσους το δικαιούνται με το πρόσχημα ότι δεν διαθέτουν άδεια εργασίας την οποία δεν μπορούν να λάβουν μη πληρώντας τις προϋποθέσεις του νόμου. Με άλλα λόγια δεν λαμβάνουν το επίδομα ανεργίας επειδή δεν εργάζονται αν και έχουν καταβάλει τις εισφορές μέσω του μισθού τους .Με την ίδια λογική από την διαδικασία νομιμοποίησης εξαιρούνται οι έγκυες και οι παθόντες εργατικά ατυχήματα ή οι πάσχοντες από κάποια ασθένεια . Η εύλογη αδυναμία να εργαστούν τιμωρείται με την άρνηση χορήγησης άδειας παραμονής αφού κάθε προσπάθεια προσκρούει στη Νομαρχία και στην αδυναμία έκδοσης άδειας εργασίας ως απαραίτητου δικαιολογητικού για την νομιμοποίησή τους. Είναι πασιφανές ότι οι ως άνω κατηγορίες βρίσκονται λόγω αυθαιρεσίας την οποία ευνοεί και τροφοδοτεί η έλλειψη ενιαίας εφαρμογής των διατάξεων του νόμου, εκτός νομικού πλαισίου και τα κατοχυρωμένα κοινωνικά δικαιώματα καταστρατηγούνται.

Αδυναμία αλλαγής μορφής εργασιακής απασχόλησης
Είναι πρωτοφανές και καθ΄ όλα αντισυνταγματικό να είναι καταδικασμένος ο αλλοδαπός σε μία μορφή εργασιακής σχέσης χωρίς να έχει δικαίωμα να περάσει σε άλλη μορφή επαγγελματικής δραστηριότητας. Ακόμα και αν αποφασίσει ο μετανάστης να κλείσει την επιχείρησή του γιατί δεν είναι πλέον παραγωγική δεν μπορεί να εργαστεί ως μισθωτός στην επιχείρηση άλλου ή το αντίθετο.

Διαβατήρια
Άλλη μία διαδικασία πρόκειται να αποδειχθεί ιδιαίτερα προβληματική και θα οδηγήσει στην απονομιμοποίηση των μεταναστών πολύ περισσότερο αν η έλλειψη συνεννόησης και συνεργασίας των αρμόδιων Υπουργείων συνεχιστεί. Τόσο το γεγονός ότι πολλές χώρες δεν αντιπροσωπεύονται από προξενεία και πρεσβείες στην Ελλάδα όσο και το ότι η αναγκαστική αποστολή των διαβατηρίων στην χώρα προέλευσης για ανανέωση θα αποστερήσει για σημαντικό διάστημα τους μετανάστες από αποδεικτικό έγγραφο νόμιμης διαμονής ώστε αυτοί θα δύνανται να απελαθούν στο μεταξύ. Αλλά εξίσου προβληματικό θα είναι και το γεγονός ότι το νέο διαβατήριο δεν θα φέρει την αυτοκόλλητη άδεια διαμονής. Επιπροσθέτως άγνωστο είναι πως θα αντιμετωπιστεί και το ζήτημα των προσφύγων που εντάχθηκαν στη νομιμοποιητική διαδικασία με τον προηγούμενο νόμο οι οποίοι ούτως ή άλλως δεν μπορούν να προσκομίσουν ανάλογο έγγραφο ή των μεταναστών που έχει λήξει το διαβατήριό τους είναι νόμιμοι μέχρι τώρα και για κάποιον άλλο λόγο δεν μπορούν να ανανεώσουν.
Είναι σαφές ότι η εξάρτηση της παραμονής από μία αυτοκόλλητη άδεια διαμονής που θα εμπλέξει για άλλη μία φορά σε γραφειοκρατικούς δαιδάλους τους μετανάστες δεν μπορεί να είναι σοβαρός και αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης μεταναστευτικών ζητημάτων 11 χρόνια μετά τον πρώτο μεταναστευτικό νόμο.
Για άλλη μία φορά οι αρμόδιες υπηρεσίες αδυνατούν να διεκπεραιώσουν τις υποθέσεις των μεταναστών και μάλιστα μέσα στις ορισμένες από το νόμο προθεσμίες. Λίγο πριν από το τέλος της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων ανανέωσης μεγάλος αριθμός μεταναστών δεν έχει ακόμα πρόσβαση σε αυτές ενώ παρατηρείται το εντυπωσιακό να δίνονται ραντεβού για υποβολή αιτήσεων μέσα στον Φεβρουάριο του 2003 αν και επίσημη παράταση από το αρμόδιο Υπουργείο δεν έχει δοθεί. Στο εν λόγω διάστημα οι μετανάστες όχι μόνο δεν θα έχουν ασφαλιστική κάλυψη, γεγονός που προσκρούει στο άρθρο 39 του ν. 2910/2001 αλλά θα κινδυνεύουν να απελαθούν λόγω ελλείψεως άδειας παραμονής εάν και αυτή τη φορά το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης δεν αποστείλει εγκύκλιο στα αρμόδια αστυνομικά τμήματα ώστε να μην απελαύνουν τους έχοντες το πρωτόκολλο για το ραντεβού υποβολής των δικαιολογητικών.
Κατόπιν των ανωτέρω ενδεικτικών προβλημάτων είναι επιτακτική η ανάγκη:
1. Να εκδοθεί νέος νόμος ο οποίος να αντιμετωπίζει τα ανωτέρω προβλήματα που προέκυψαν στην πράξη και οδήγησαν στην απονομιμοποίηση μεγάλο αριθμό μεταναστών, ο οποίος να προβλέπει και τη νομιμοποίηση των μη πληρούντων τους όρους του παρόντος νόμου 2910/2001 όπως αυτός τροποποιήθηκε με τον νέο νόμο 3013/2002 περί μεταναστών.
2. Να δοθεί νέα προθεσμία υποβολής των δικαιολογητικών εγγράφων καθώς πλησιάζοντας το τέλος της προθεσμίας (31.12.2002), είναι μεγάλος ο αριθμός των αλλοδαπών που δεν υποβάλλει τα χαρτιά τους γιατί δεν μπορεί να τα συγκεντρώσει.
3. Κατάργηση της άδειας εργασίας και απλοποίηση της διαδικασίας με την χορήγηση μόνο άδειας παραμονής. Μόνο έτσι θα αποτραπεί η δημιουργία ανάλογων με τα παραπάνω προβλημάτων και η περαιτέρω άνθηση της παραοικονομίας από την οποία στο τέλος μόνο οι αλλοδαποί έρχονται αντιμέτωποι με τις κυρώσεις του νόμου.
4. Ανανέωση της άδειας παραμονής χωρίς να απαιτείται η απόδειξη ενεργούς σχέσης εργασίας.
5. Εφαρμογή του άρθρου 39 ν. 2910/2001 αναγνώρισης των κοινωνικών δικαιωμάτων καθώς και των διατάξεων που είναι σύμφωνες με τα όσα ορίζονται στην 43/2000/ ΕΚ περί ίσης μεταχείρισης.
6. Ανανέωση της άδειας παραμονής και άδειας εργασίας σε επιδοτούμενους (λόγω ανεργίας, λοχείας, ασθενείας, εργατικών ατυχημάτων κτλ.)
7. Ανάλογη με το νόμο 2676/1999 εφαρμογή περί δικαστικών απελάσεων.
8. Δυνατότητα αλλαγής εργασιακής δραστηριότητας.
9. Κατάργηση του παραβόλου για την ανανέωση της άδειας παραμονής.
10. Ανανέωση της άδειας παραμονής ανεξάρτητα από την ύπαρξη διαβατηρίου σε ισχύ και χωρίς την επικόλληση αυτοκόλλητου άδειας διαμονής.
11. Αυτοδίκαιη χορήγηση αδειών παραμονής στους αλλοδαπούς των οποίων η παραμονή υπερβαίνει τη δεκαετία και όχι εξάρτηση αυτής από απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (άρθρ. 25 ν .3013/ 2002).
12. Δημιουργία κέντρου ενημέρωσης αλλοδαπών με ταυτόχρονη στελέχωση αυτού και από μετανάστες και μέλη μη κυβερνητικών οργανώσεων οι οποίοι έχουν καθημερινή εμπειρία πάνω στα ζητήματα τα μεταναστευτικά.
Μόνο με την απλοποίηση των διαδικασιών και την πραγματική εφαρμογή των διατάξεων που κατοχυρώνουν ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα μπορούμε να μιλάμε για νομιμοποίηση και ένταξη των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία. Αρκεί να μην ξεχνάμε πως πρόκειται για ανθρώπινες ψυχές και καμία ψυχή δεν είναι λαθραία.

* H Eύα Φακίνου είναι μέλος του Δικτύου Κοινωνικής Υποστήριξης των μεταναστών.