Στην κλασική (και νέο-κλασική) οικονομική επιστήμη, υποστηρίζεται ότι η οργανωτική μορφή των συνεταιρισμών αναδύεται σ’ εκείνα τα τμήματα της οικονομικής δραστηριότητας όπου η «ελεύθερη» αγορά ή/και το Κράτος αποτυγχάνουν. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη αντιληπτική ικανότητα για να κατανοήσει κάποιος ότι το ράλλυ των τιμών των τροφίμων, και η δυσβάσταχτη για τα λαϊκά εισοδήματα ακρίβεια, ικανοποιεί τις προϋποθέσεις του παραπάνω ορισμού. Ένα απίστευτο όργιο κερδοσκοπίας εξανεμίζει το εισόδημα των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων στην Ελλάδα, ενώ το κράτος αποδεικνύεται παντελώς ανίκανο ή απρόθυμο να παρέμβει. Ταυτόχρονα, οι αρχικοί παραγωγοί (οι αγρότες), όχι μόνο δεν βλέπουν τις τιμές που πουλάνε τα προϊόντα τους να ανεβαίνουν αλλά αντίθετα οδηγούνται και οι ίδιοι στην οικονομική καταστροφή και την εγκατάλειψη της παραγωγικής τους δραστηριότητας.Ανάμεσα στον αρχικό παραγωγό και τον τελικό καταναλωτή, η παρέμβαση μεσαζόντων, μεταποιητών-βιομηχάνων τροφίμων και αλυσίδων λιανικής (σούπερ μάρκετ), συχνά, έως και δεκαπλασιάζει την αρχική τιμή του προϊόντος! Οι τιμές των γαλακτοκομικών, των εσπεριδοειδών, των ζυμαρικών κ.λπ. είναι ενδεικτικά παραδείγματα. Η ολιγοπωλιακή διάρθρωση της βιομηχανίας τροφίμων και του λιανεμπορίου (μέσα από τις τεράστιες συγκεντρώσεις κεφαλαίων της τελευταίας δεκαετίας) και η αντίστοιχη ολιγοψωνιακή διάρθρωση της αγοράς της αγροτικής παραγωγής, συμπιέζουν ταυτόχρονα καταναλωτές και παραγωγούς εξανεμίζοντας τα εισοδήματά τους. Αν η κατάσταση αυτή συνεχιστεί ανεξέλεγκτη, τότε χαμηλόμισθοι, χαμηλοσυνταξιούχοι και άνεργοι θα μπουν σε τροχιά υπο-προλεταριοποίησης και θα οδηγηθούν στο περιθώριο της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, με δυσβάσταχτες συνέπειες για την κοινωνική συνοχή.
Μια ιστορικά δοκιμασμένη λύση οικονομικής ανακούφισης και στήριξης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας είναι η ανάπτυξη λαϊκών καταναλωτικών συνεταιρισμών από τα μισθωτά στρώματα της πόλης. Τα εργατικά συνδικάτα (όσα ακόμη υπάρχουν ζωντανά και δεν έχουν εκφυλιστεί) μπορούν και πρέπει να πάρουν πρωτοβουλίες ίδρυσης λαϊκών παντοπωλείων, δικτυώνοντάς τα απευθείας με τους συνεταιρισμούς των αγροτών ή ομάδες παραγωγών για να εξασφαλίσουν σε μια πρώτη φάση την προμήθεια νωπών προϊόντων. Η ιστορία δείχνει ότι, όπου γίνονται εκτεταμένες παρεμβάσεις τέτοιας κλίμακας, οι τιμές των αγαθών πέφτουν για τους καταναλωτές, ενώ οι τιμές των προϊόντων αυξάνονται για τους παραγωγούς. Όσο μεγαλύτερης έκτασης και πιο οργανωμένη είναι η παρέμβαση, τόσο περιορίζεται η κερδοσκοπία καθώς πλήττεται η μονοπωλιακή διάρθρωση της αγοράς και οι ιδιώτες αναγκάζονται κι αυτοί να ρίξουν τις τιμές των καταναλωτικών αγαθών. Μια σοβαρή συνεταιριστική προσπάθεια από τη μεριά των συνδικάτων, στην οποία θα εντάσσονταν και οι εναπομείναντες αγροτικοί συνεταιρισμοί, έχει διπλό όφελος. Από τη μία, η λαϊκή οικογένεια ανακουφίζεται οικονομικά και απομακρύνεται ο κίνδυνος της λουμπενοποίησης και της εκμαυλιστικής «φιλανθρωπίας» από κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς. Από την άλλη, τα αποτελέσματα σε συμβολικό επίπεδο είναι ακόμη πιο σημαντικά, καθώς τα λαϊκά στρώματα συνειδητοποιούν τη δύναμή τους, διαπιστώνουν έμπρακτα τα οφέλη μιας σχεδιασμένης παραγωγής, διακίνησης και κατανάλωσης σύμφωνα με τις ανάγκες τους και όχι με τα κέρδη, μαθαίνουν να διαχειρίζονται και να οργανώνουν συλλογικά την οικονομική τους πραγματικότητα. Κοντολογίς, τα πολιτικά οφέλη μπορεί να είναι σημαντικότερα από τα αμιγώς οικονομικά.
Συμπερασματικά, η συνεταιριστική διέξοδος δεν υποκαθιστά την πολιτική πάλη των μη προνομιούχων στρωμάτων της κοινωνίας, ούτε πρέπει να οδηγεί σε μια αναδίπλωση των οικονομικών διεκδικήσεων και στην εσωστρέφεια. Βοηθώντας, όμως, να διατηρηθεί η αξιοπρέπειά τους, που κινδυνεύει από την οικονομική εξαθλίωση και τη λουμπενοποίηση, παράλληλα αποτελεί ένα μεγάλο σχολείο αυτοδιαχείρισης, ένα απαραίτητο εφόδιο για το σχεδιασμό της κοινωνικής αλλαγής. Για τα συνδικάτα ανοίγεται «πεδίον δόξης λαμπρό» ώστε ν’ αφήσουν τη μεμψιμοιρία και τον εργατοπατερισμό και να ξεκινήσουν μια αποφασιστική σύγκρουση με την κερδοσκοπία και τους φορείς της, χρησιμοποιώντας όλα τα όπλα που τους δίδαξε η μακρόχρονη ιστορία τους. Την πολιτική πάλη, την απεργία, τις δομές αμοιβαιότητας και αλληλεγγύης (συνεταιρισμοί).
Συγγραφέας:
Θόδωρος Ντρίνιας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου