Σάββατο 6 Ιουνίου 2009

Η πρόκληση της Ομοσπονδίας

Οι θεμελιακοί μύθοι της Ευρώπης (ειρήνη, ευημερία) δεν είναι πλέον επαρκείς. Χρειάζεται ένας άλλος μύθος, και αυτός δεν μπορεί να είναι παρά η ομοσπονδιακή Ευρώπη, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης. Το υποστηρίζει ο Ζαν Κατρεμέρ, ο 51χρονος γάλλος δημοσιογράφος και εμπειρογνώμων για ευρωπαϊκά θέματα, η γνώμη του οποίου βαραίνει πολύ στις Βρυξέλλες. Στις 14 Μαΐου ο Ζαν Κατρεμέρ ήταν στην Ελλάδα και πήρε μέρος σε μια δημόσια εκδήλωση για την Ευρώπη που διοργάνωσε το Γαλλικό Ινστιτούτο, με συντονιστή τον υπογράφοντα. Η συνέντευξη που ακολουθεί δεν έγινε όμως στην Αθήνα. Εγινε τηλεφωνικώς την περασμένη Πέμπτη το απόγευμα, ενώ ο Ζαν Κατρεμέρ ήταν καθ΄ oδόν από τις Βρυξέλλες προς τo Στρασβούργο για την avant premiére μιας ταινίας του για την Ευρώπη, παραγωγής Αrte, που θα προβληθεί μεθαύριο.


- Για ποιαν Ευρώπη ψηφίζουμε την επόμενη Κυριακή;

«Ερώτηση πολύ περιπλεγμένη και πολύ σύνθετη. Με ρωτάτε για τι πλειοψηφία ή για τι είδους Ευρώπη;». - Και για τα δύο. «Σήμερα οι πολιτικές δυνάμεις που αμφισβητούν την ύπαρξη της Ευρώπης είναι μειοψηφία. Στο σύνολο της Ευρώπης δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 4%-5% των ψήφων. Ακόμη και τα πιο ευρωσκεπτικιστικά κόμματα αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα της σταθερότητας στη διαδικασία της ευρωπαϊκής οικοδόμησης. Η κριτική τους έχει σχέση με τις κατευθύνσεις, όπως προστατευτισμός ή μη, διεύρυνση προς την Τουρκία ή μη, πλήρης αυτονομία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ή μη. Δεν θέτουν όμως ποτέ θέμα εξόδου από την Ευρώπη. Για παράδειγμα, στη Γαλλία το μικρό μεταγκωλικό κόμμα του Νικολά Ντυπόν-Αινιάν Debout La R publique, που αμφισβητεί την Ευρώπη, δεν υπερβαίνει στις δημοσκοπήσεις το 1%. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι σήμερα τόσο σε επίπεδο πολιτικών δυνάμεων όσο και σε επίπεδο πολιτών αναγνωρίζεται ότι η Ευρώπη είναι πραγματικότητα, αν όχι αναγκαιότητα».

- Τι συμβαίνει με την κρίση; Πώς βγαίνει η Ευρώπη μέσα απ΄ αυτήν; Ισχυρή ή ανίσχυρη;

«Απ΄ όλες τις κρίσεις, την οικονομική, την τραπεζική, τη χρηματοπιστωτική, που μας πλήττουν από τον περασμένο Αύγουστο, εφόσον συνυπολογίσουμε σ΄ αυτές την κρίση της Γεωργίας και την κρίση του αερίου, καμία χώρα, από μόνη της, δεν θα μπορούσε να ξεφύγει. Τι θα έκανε, ας πούμε, η Γαλλία απέναντι σ΄ αυτό το οικονομικό ή τραπεζικό τσουνάμι; Απολύτως τίποτε. Αν θέλουμε λοιπόν να έχουμε υπολογίσιμο βάρος, πρέπει να είμαστε ενωμένοι. Για να έρθω λοιπόν στο αρχικό ερώτημα και στο ποια Ευρώπη θα επιλέξουμε την Κυριακή, η απάντηση είναι αν θα επιλέξουμε ανάμεσα σε μια Ευρώπη πιο προστατευτική, πιο κοινωνική ή θα συνεχίσουμε στον δρόμο μιας Ευρώπης “φιλελεύθερης” (lib rale), με τη γαλλική έννοια του όρου, με την έν νοια του laissez-faire, χωρίς κανέναν περιορισμό και κανένα όριο. Η πρώτη επιλογή εκπροσωπείται από τα κόμματα της Αριστεράς, η άλλη από τα κόμματα της Δεξιάςκαι θα έλεγα της άκρας Δεξιάς. Ακριβώς όπως θα συνέβαινε και σε εκλογές εθνικού επιπέδου. Επομένως το θέμα δεν είναι τι Ευρώπη ψηφίζουμε, αλλά τι κόμμα ψηφίζουμε».

- Νομίζετε ότι στον καινούργιο πολυπολικό κόσμο χρειαζόμαστε μια Ευρώπη πιο πολιτική;

«Είμαι υπέρμαχος της ομοσπονδιακής Ευρώπης, υπέρμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Είμαι πεπεισμένος ότι θα οδηγηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση».

- Τι σας πείθει γι΄ αυτό; «Σήμερα οι Ευρωπαίοι είμαστε το 8% του παγκόσμιου πληθυσμού. Σε πενήντα χρόνια θα είμαστε το 5%. Ο 21ος αιώνας δεν κυριαρχείται πλέον από τον δυτικό κόσμο. Εχουν αναδυθεί άλλες δυνάμεις, η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία. Και αυτό θα οξυνθεί τα επόμενα χρόνια. Επομένως δεν έχουμε άλλη επιλογή παρά να ενωθούμε για να είμαστε υπολογίσιμη δύναμη στον πολυπολικό κόσμο. Φανταστείτε τι θα είναι μόνη της η Γαλλία ή η Ελλάδα σ΄ έναν κόσμο 10 δισεκατομμυρίων κατοίκων. Χωριά. Επομένως, κατά τη γνώμη μου, δεν μπορούμε να μείνουμε στο επίπεδο ολοκλήρωσης όπου βρισκόμαστε σήμερα. Αυτό το επίπεδο είναι ανεπαρκές. Δεν υπάρχει κεντρική οικονομική κυβέρνηση, δεν έχουμε ευρωπαϊκό στρατό, δεν μπορούμε να υπερασπιστούμε τις αξίες μας αν αυτές πληγούν από κάποιους. Αν σήμερα έχουμε κάποια δυνατότητα ως Ευρώπη να αντιμετωπίσουμε τις οικονομικές απειλές, δεν έχουμε καμία δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε φυσικές απειλές, εχθρικές απειλές».

- Γιατί δεν προχωρούμε λοιπόν προς την Ομοσπονδία; Ποιος δεν τη θέλει;

«Τα κράτη». - Τι εννοείτε λέγοντας «κράτη»; Τα πολιτικά κόμματα, οι πολιτικές τάξεις;

«Οχι, εννοώ τις κρατικές υπερδομές, τις εθνικές διοικήσεις, τους εθνικούς στρατούς, τις εθνικές υπηρεσίες, με τις πανίσχυρες εσωτερικές αντιστάσεις, που αρνούνται να συγχωνευθούν σε μια κεντρική διοίκηση, στον τύπο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής».

- Μήπως είναι ουτοπική αυτή η σύγκριση;

«Οχι. Κοιτάξτε, η οικοδόμηση της Ευρώπης έχει ιστορία μόνο πενήντα χρόνων και έχουμε προχωρήσει πολύ, παρ΄ όλο που είμαστε η Γηραιά Ηπειρος, με εθνικές ταυτότητες και εθνικές ιστορίες πολύ ισχυρές. Για να το καταλάβετε, αναλογιστείτε πιο ήταν το ομοσπονδιακό επίπεδο των ΗΠΑ το 1826, δηλαδή πενήντα χρόνια μετά την Αμερικανική Επανάσταση».

- Είναι εύκολο να ξεπεραστούν οι αντιστάσεις των εθνικών διοικήσεων;

«Θα είναι ένας διαρκής αγώνας. Κοιτάξτε τι έγινε με το ενιαίο νόμισμα. Εγινε πραγματικότητα από τη στιγμή που ο Φρανσουά Μιτεράν και ο Χέλμουτ Κολ κατάλαβαν ότι από μόνες τους οι οικονομικές διοικήσεις της κάθε χώρας δεν θα έκαναν τίποτε».

- Επομένως η πραγματικότητα της Ομοσπονδίας θα επιβληθεί από την κορυφή.

«Η Ευρώπη οικοδομείται με αποφάσεις (decisions). Και οι αποφάσεις λαμβάνονται στην κορυφή. Κοιτάξτε τις εθνικές ιστορίες. Εχουμε κανένα κράτος που να δημιουργείται από τα κάτω; Ολα δημιουργούνται με τη θέληση των ελίτ. Ο βασιλιάς της Γαλλίας προσαρτά τη Λωρραίνη, την Αλσατία, την Κορσική, το Ανζού και δεν κάνει δημοψήφισμα. Μετά εγκαθιδρύεται το κοινό αίσθημα της συμμετοχής σε ένα ευρύτερο σύνολο, η κοινή ταυτότητα».

- Οι θεμελιακοί μύθοι της Ευρώπης (ειρήνη και ευημερία) εξακολουθούν να είναι ισχυροί;

«Τα δημοψηφίσματα στη Γαλλία, στην Ολλανδία και στην Ιρλανδία έδειξαν ότι αυτοί οι μύθοι δεν είναι πλέον επαρκείς. Για τις νέες γενιές η ειρήνη είναι κάτι το δεδομένο και το παγιωμένο. Οσο για την ευημερία, η Ευρώπη είναι η πιο ευημερούσα περιοχή στον κόσμο, με τη μεγαλύτερη κατανομή και διανομή πλούτου. Επομένως αυτοί οι μύθοι δεν μπορούν να στοιχειοθετήσουν από μόνοι τους μια κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα. Επανέρχομαι λοιπόν στον μύθο της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας. Χρειαζόμαστε λοιπόν αξίες που θα μας διαφοροποιήσουν από τους άλλους. Αλλωστε πώς συγκροτήθηκαν τα εθνικά κράτη; Επί τη βάσει αξιών σε σχέση με τις αξίες κάποιων άλλων. Επί τη βάσει αντιπαλοτήτων».

- Αναφέρεστε σε αντιπαλότητες που εκφράζονται ακόμη και με πολέμους;

«Βεβαίως. Η τιμή του αίματος για την υπεράσπιση των κοινών αξιών. Εξακολουθούμε να έχουμε ανάγκη να μοιραζόμαστε την εμπειρία του κοινού αγώνα και της κοινής οδύνης. Εξακολουθούμε να ζούμε σ΄ έναν κόσμο που κυριαρχείται από τις ιδέες του Χομπς και όχι από τις ιδέες του Καντ».

- Το επιχείρημά σας είναι πολύ προκλητικό, θα έλεγα προβοκατόρικο.

«Απολύτως, και το προβάλλω διαρκώς. Αλλωστε οι εχθροί είναι ορατοί. Για παράδειγμα, ο ισλαμικός εξτρεμισμός ή τα λεγόμενα malform s κράτη».

- Πιστεύετε ότι η Ευρώπη πρέπει να έχει έναν σαφώς ορισμένο χώρο; Για να σας το ρωτήσω διαφορετικά, πού τελειώνει η Ευρώπη;

«Η Ευρώπη πρέπει να έχει έναν προσδιορισμένο χώρο (territoire d fini), αλλά όχι παγιωμένο στην αιωνιότητα. Προς το παρόν πρέπει να αφομοιώσει τη διεύρυνση και να πάψει να κοιτάζει προς Ανατολάς. Είμαι κατά της ένταξης της Τουρκίας. Δεν νομίζω ότι η ομοσπονδιακή Ευρώπη μπορεί να υλοποιηθεί με την Τουρκία. Αλλωστε, αν ενταχθεί η Τουρκία, γιατί να μην ενταχθούν το Τουρκμενιστάν, η Αρμενία, ο Λίβανος ή το Ισραήλ, με το οποίο έχουμε και πολλά κοινά; Η Ευρώπη δεν είναι Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία».
Νίκος Μπακουνάκης



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου